ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਘਿਓ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਭਦਾਵਰੀ ਮੱਝ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਵੱਲ ਮੋੜ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ | ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ | ਤਾਂਕਿ ਇਹ ਨਸਲ ਅਲੋਪ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ |
ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੱਝਾਂ ਦੀਆਂ 13 ਵੱਡੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਹਨ, ਭਦਾਵਰੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨਸਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਭਦਾਵਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਯਮੁਨਾ ਅਤੇ ਚੰਬਲ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਸਲ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੋਜ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ - ਨੈਸ਼ਨਲ ਬਿਓਰੋ ਆਫ ਐਨੀਮਲ ਜੈਨੇਟਿਕ ਰਿਸੋਰਸ ਦੁਆਰਾ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਦਾਵਰੀ ਮੱਝ ਦੇ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਚਰਬੀ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਮੱਝ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਾਤੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਧੇਰੇ ਹੈ |
ਭਦਾਵਰੀ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਨਾਲੋਂ “ਮੁਰਾ ਮੱਝ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕ ਪਾਲਦੇ ਹਨ | ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵਧੇਰੇ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਭਦਾਵਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੀਮਨ ਦਾ ਕੇਲੇਕਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਚੰਬਲ ਅਤੇ ਇਟਾਵਾ ਦੇ ਜਿਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੇਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਭੇਜੋ। ” ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਪਸ਼ੂਧਨ ਅਤੇ ਪੋਲਟਰੀ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਡਾ. ਐਚ ਬੀ ਭਦੌਰੀਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ।
ਇਸ ਨਸਲ ਦੇ ਮੱਝ ਦੇ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਅਉਸ੍ਤਨ 8.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਚਰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਹੋਰ ਮੱਝਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਚਰਬੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਛੇ ਤੋਂ ਸੱਤ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਤੇ ਗਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਚਾਰ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਉਹਵੇ ਹੀ ਮੌਸਮ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮੱਝ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਵੀ ਘੱਟ ਹੈ |
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਸੈੱਲ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਡਾ.ਕੇ.ਕੇ. ਚੌਹਾਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, "ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਅਵਾਰਾ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਮੂਰਾ ਜਾਤੀ ਵੱਲ ਹੈ ਅਗਰ ਜੇ ਕੋਈ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਘਿਓ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾ ਉਹਨਾ ਲਈ ਇਹ ਮੱਝ ਉਪਯੁਕਤ ਹੈ | ਰਾਜ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ
ਇਸ ਨਸਲ ਦੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਦਾਵਰੀ, ਭੂਰਾ, ਜਨੇਉ ਅਤੇ ਪਿਗੌਡੀ ਆਦਿ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਆਕਾਰ ਮੱਧਮ, ਰੰਗ ਟੈਂਬੀਆ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਾਲ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਲੱਤਾਂ ਛੋਟੀਆਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ | ਗੋਡੇ ਦੇ ਹੇਠਲਾ ਖੇਤਰ ਹਲਕਾ ਪੀਲਾ-ਚਿੱਟਾ ਰੰਗ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਗਰਦਨ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਦੋ ਚਿੱਟੀਆਂ ਧਾਰੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਲ਼ੇ ਦਾ ਹਾਰ ਜਾਂ ਜਨੇਉ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਸਿੰਗ ਤਲਵਾਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਇਸ ਨਸਲ ਦੇ ਬਾਲਗ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਅਉੱਸਤਨ ਸ਼ਰੀਰ ਦਾ ਭਾਰ 300-400 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਛੋਟੇ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਘੱਟ ਭਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ / ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ, ਘੱਟ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਜ਼ਮੀਨੇ ਕਿਸਾਨ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ |
ਭਦਾਵਰੀ ਮੱਝ ਅਉਸ੍ਤਾਨ 5 ਤੋਂ 7 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਚੰਗੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੁਆਰਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 8 ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋ ਦੁੱਧ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ | ਇਕ ਭੋਜਨ (208 ਤੋਂ 300 ਦਿਨ) ਵਿਚ ਲਗਭਗ 1400 ਤੋਂ 2000 ਕਿਲੋ ਦੁੱਧ ਭਾਦਵਾਰੀ ਮੱਝਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ |
Summary in English: bhadawari buffalo is profitable but why people now a days ignoring them
