ਆਂਵਲੇ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਟੋਰੇਜ: ਆਂਵਲੇ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਟੋਰ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਾਣੋ ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਰੋਗ

Amla

ਆਂਵਲੇ (Gooseberry) ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਚੀਜਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਪਰ ਜੋ ਲੋਕ ਆਂਵਲੇ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਜਾਨਣਾ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਆਂਵਲੇ ਵਿਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੋਗ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜਦ ਆਂਵਲਾ ਉੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ ।

ਆਂਵਲੇ ਵਿਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰੋਗ (Diseases found in gooseberry)

ਐਂਥ੍ਰੈਕਨੋਸ (Anthracnose)

ਇਹ ਇੱਕ ਫੰਗਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਸਭਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਇਕ ਜਾਂ ਦੋਨੋ ਸਤ੍ਹਾ ਤੇ ਵਿਖਰੇ ਹੋਏ ਕਟੀਈ ਗਹਿਰੇ -ਭੂਰੇ ਤੋਂ ਕਾਲੇ ਬਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਵੱਧਦੇ ਮੌਸਮ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਿਸੀ ਵੀ ਸਮੇਂ ਆ ਜਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਧੱਬੇ ਵੱਡੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਰੂਪਰੇਖਾ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਕੋਣੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਜਾਮਨੀ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਪੱਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਪੀਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ,ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ , ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਘੱਟ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਫਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਲੀਫ ਸਪੌਟ (Leaf Spot)
ਇਸ ਰੋਗ ਨੂੰ ਆਮਤੌਰ ਤੇ ਸੇਪਟੋਰੀਆ ਲੀਫ ਸਪੌਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਲਾਗ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਫੰਗਲ ਦੇ ਪਰਜੀਵੀ ਪੜਾਅ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ। ਇਸ ਪਤੀ ਦੇ ਧੱਬੇ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਐਂਥ੍ਰੈਕਨੋਸ (Anthracnose)ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲ਼ੇ ਤੋਂ ਵੱਖ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਧੱਬੇ ਆਮਤੌਰ ਤੇ ਜੂਨ ਵਿਚ ਪੱਤਿਆਂ ਤੇ ਵਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਐਂਥ੍ਰੈਕਨੋਜ਼ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਧੱਬੇ ਵੱਡੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭੂਰੇ ਸੀਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਹਲਕਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਕਾਲੇ ਧੱਬੇ ਜਲਦ ਹੀ ਹਰ ਥਾਂ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਵਿਖਰੇ ਹੋਏ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਧੱਬੇ ਫੰਗਲ ਦਾ ਸ਼ਰੀਰ ਹੈ , ਜਿਸ ਵਿਚ ਬੀਜਾਣੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਐਂਥ੍ਰੈਕਨੋਜ਼ ਪੱਤੇ ਦੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਰੋਗੀ ਪੱਤੇ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੀਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਪਾਊਡਰ ਵਰਗੀ ਫ਼ਫ਼ੂੰਦੀ (Powdery Mildew)
ਇਸ ਵਿਚ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫ਼ਫ਼ੂੰਦੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਇਕ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਦੁੱਜੀ ਯੂਰਪੀਅਨ ਅਤੇ ਇਹ ਰਾਇਬ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਆਂਵਲੇ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਫ਼ਫ਼ੂੰਦੀ ਸਭਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ । ਫੰਗਲ ਦੇ ਚਿੱਟੇ, ਪਾਊਡਰ ਵਾਲੇ ਧੱਬੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੌਦੇ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ, ਟਹਿਣੀਆਂ ਅਤੇ ਜਾਮਣਾਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਲਾਗ ਵਧਦੀ ਹੈ. ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਤ੍ਹਾ ਚਿੱਟੇਪਨ ਨਾਲ ਢਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਲਾਗਾਂ ਇੱਕ ਪਤਲੀ, ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਪਰਤ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਰੰਗ ਭੂਰੇ ਤੋਂ ਲਾਲ ਭੂਰੇ ਤੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੈਰੀਥੀਸੀਆ ਨਾਮਕ ਕਾਲੇ ਬਿੰਦੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਫੰਗਲ ਦੇ ਬੀਜਾਣੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫੰਗਲ ਦੀਆਂ ਮੈਟਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰੀ ਫ਼ਫ਼ੂੰਦੀ ਦਾ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣਾ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਫਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਅਤੇ ਪੌਦੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਆਂਵਲੇ ਵਿਚ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਮਾਮੂਲੀ ਰੋਗ (Minor diseases of gooseberry)

ਕੇਨੇਬਲਾਈਟ ਜਾਂ ਵਿਲਟ (Caneblight or Wilt)
ਇਹ ਇਕ ਫੰਗਲ ਜੀਵ ਹੈ ਜੋ ਵਿਖਰੇ ਹੋਏ ਬੈਂਤ ਜਾਂ ਪੂਰੀ ਝਾੜੀਆਂ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਮੁਰਝਾਉਣ ਅਤੇ ਮਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ |ਇਹ ਫ਼ਲ ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਭਤੋਂ ਵੱਧ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਸਫੈਦ ਪਾਇਨ ਬਲਿਸਟਰ ਜੰਗ (White Pine Blister Rust)
ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ, ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ਛੋਟੇ, ਪੀਲੇ ਧੱਬੇ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ| ਆਂਵਲੇ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪੀਲੇ ਤੋਂ ਭੂਰੇ ਧਾਗੇ ਵਰਗੀ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਕ ਇਕ ਹੋਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬੀਜਾਣੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਜੋ ਪਤਝੜ ਵਿੱਚ ਸਫੈਦ ਚੀੜ ਨੂੰ ਅੰਕੁਰਿਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਕਲੱਸਟਰ ਕੱਪ(Cluster Cup)
ਇਹ ਜੰਗਲੀ ਆਂਵਲੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਤੇ ਜਾਂ ਅਣਗਹਿਲੀ ਕੀਤੇ ਘਰੇਲੂ ਬਗੀਚਿਆਂ 'ਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ,ਪਰ ਮਾਮੂਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ । ਜੰਗਾਲ ਪੱਤਿਆਂ, ਤਣਿਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਡੰਡਿਆਂ 'ਤੇ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧੱਬੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਕਰੰਟ ਮੋਜ਼ੇਕ(Currant Mosaic)
ਇਹ ਵਾਇਰਲ ਬਿਮਾਰੀ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਕਲੋਰੋਟਿਕ ਪੈਟਰਨ (ਹਲਕੇ ਅਤੇ ਹਨੇਰੇ ਖੇਤਰਾਂ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।ਅਤੇ ਹਲਕੇ -ਹਰੇ ਖੇਤਰ ਧੀਰੇ -ਧੀਰੇ ਸਫੈਦ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਆਂਵਲੇ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਕਰੋ ਸਟੋਰ (How to store gooseberry)

ਜੰਮੇ ਹੋਏ ਆਂਵਲੇ (Freezing Gooseberries)
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਆਂਵਲੇ ਇਕ ਹਫਤੇ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਚਲਣ ਤਾਂ ਤੁਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਰੀਜ਼ਰ ਵਿਚ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਜਦ ਫਰੀਜ਼ਰ ਵਿਚ ਆਂਵਲੇ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ , ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਤਿੰਨ ਵਿਕਲਪ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਸਭਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਸੁੱਕਾ ਪੈਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਅਵਲੇਂ ਨੂੰ ਇਕ ਟਰੇ ਵਿਚ ਕੱਢ ਕੇ 4-8 ਘੰਟੇ ਲਈ ਫਰੀਜ਼ਰ ਵਿਚ ਰੱਖ ਦੋ । ਜਦ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਜੰਮੇ ਹੋਣ , ਤਾਂ ਤੁਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਸੀਲ ਬੰਦ ਕੰਟੇਨਰ ਵਿਚ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਰੀਜ਼ਰ ਵਿਚ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

ਡਿੱਬਾਬੰਦ ਆਂਵਲਾ(Canning gooseberries)
ਤੁਸੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਆਂਵਲੇ ਤਾਜੇ ਰਹਿਣ , ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੈਕ ਕਰ ਦਵੋ । ਡਿੱਬਾਬੰਦ ਆਂਵਲੇ ਇਕ ਸਾਲ ਤਕ ਚਲਦੇ ਹਨ ਜਦ ਤਕ ਉਹ ਸੀਲਬੰਦ ਹਨ । ਤੁਸੀ ਫ਼ਲ ਨੂੰ ਉਬਾਲੇ ਬਿੰਨਾ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਬੱਸ ਇਕ ਜਾਰ ਵਿਚ ਤਾਜਾ ਆਂਵਲੇ ਲਵੋ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਗਰਮ ਚਿੰਨੀ ਦੀ ਚਾਸ਼ਨੀ ਪਾਓ । ਅਪਣੇ ਆਂਵਲੇ ਦੀ ਡਿੱਬਾਬੰਦ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ , ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਠੰਡੇ ਥਾਂ ਤੇ ਰੱਖ ਦਵੋ ।

ਸੁਕੇ ਆਂਵਲੇ (Dried Gooseberries)
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀ ਆਂਵਲੇ ਨੂੰ ਫ੍ਰਰੀਜ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ , ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁੱਕਾ ਕਰ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤਕ ਸਟੋਰ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੱਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 6 ਤੋਂ 7 ਮਿੰਟ ਤਕ ਭਾਫ ਦੇਣੀ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਰੱਖ ਦੇਣਾ ਹੈ । ਸੁਕਾਉਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੁਸੀ ਜਾਂ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਮਰੇ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤਕ ਜਾਂ ਫਰੀਜ਼ਰ ਵਿਚ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਜੇਕਰ ਤੁਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਨਰਮ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਬੱਸ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਪਾਣੀ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਯੂਸ਼ਮਾਨ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਮੁਫ਼ਤ ਇਲਾਜ ਬੰਦ,ਜਾਣੋ ਇਹਦਾ ਕਿਉਂ ਹੋਇਆ?