ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਜਲਵਾਯੂ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ
Wheat Crop: ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿਚ ਵਾਧਾ, ਸੋਕਾ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਵਰਗੇ ਹਾਲਾਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਸਰ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ 'ਤੇ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਕਾਰਨ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਸੋਕੇ ਵਰਗੇ ਹਾਲਾਤ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਪੁੰਗਰਨ, ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਅਨੁਸਾਰ ਝਾੜ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਵਰਗੀਆਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚੰਗਾ ਝਾੜ ਦੇ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (ਆਈ.ਸੀ.ਏ.ਆਰ.) ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜਲਵਾਯੂ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸਾਨ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸੋਕੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਧੀਆ ਝਾੜ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕਿਸਮਾਂ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹਨ। ICAR ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਤਿੰਨ ਜਲਵਾਯੂ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਰਗੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸਮਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੋਕੇ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉੱਚ ਉਤਪਾਦਨ ਵੀ ਦੇ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਜਲਵਾਯੂ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ
ਐੱਚ.ਐੱਸ 507 (HS 507)
ਐੱਚ.ਐੱਸ 507, ਇਸ ਕਿਸਮ ਨੂੰ ਪੂਸਾ ਸਾਕੇਤੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸਮ ਆਈਸੀਏਆਰ-ਆਈਏਆਰਆਈ ਦੇ ਸ਼ਿਮਲਾ ਕੇਂਦਰ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਜਲਵਾਯੂ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਸੋਕਾ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਕਿਸਮ ਹੈ ਜੋ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸਮ ਸਿੰਚਾਈ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਮੀਂਹ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸਮ 170-175 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਵਧਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਸਮਰੱਥਾ 24-25 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੰਜਾਈ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਸਿੰਚਾਈ ਵਾਲੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਵਿੱਚ ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ, ਭੂਰੀ ਕੁੰਗੀ, ਪੱਤੇ ਦੇ ਝੁਲਸਣ ਅਤੇ ਕਰਨਾਲ ਬੰਟ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਦਾਣੇ ਰਸੀਲੇ, ਅਰਧ-ਕਠੋਰ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਮੋਟਾਈ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਉਚਾਈ ਲਗਭਗ 95 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਐੱਚ.ਪੀ 349 (HP 349)
ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਾਲਮਪੁਰ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਐੱਚ.ਪੀ 349 ਕਿਸਮ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੋਕੇ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਧਕ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਲਗਭਗ 25 ਕੁਇੰਟਲ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਉਚਾਈ 86 ਤੋਂ 102 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਆਮ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਉਚਾਈ 90 ਤੋਂ 95 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਲੰਬਾਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਜਾਂ ਝੁਕਣ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਕਿਸਮ ਵਧੀਆ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Fertilizers for Rabi Crops: ਹਾੜ੍ਹੀ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਖੁਰਾਕੀ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਧੇਗਾ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਝਾੜ
ਐੱਚ.ਐੱਸ 562 (HS 562)
ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜਲਵਾਯੂ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਸੋਕੇ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਕਰਨ ਵਾਲੀ, ਐੱਚ.ਐੱਸ 562 ਇੱਕ ਉੱਚ ਝਾੜ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਲਗਭਗ 25 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੰਚਾਈ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਬਰਸਾਤ ਵਾਲੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਬੀਜਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਵਧੀਆ ਝਾੜ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੀਲੀ ਧਾਰੀਆਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਧਕ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਵਧਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਨ (IARI), ਪੂਸਾ ਖੇਤਰੀ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪੌਦੇ ਦੀ ਉਚਾਈ 99 ਤੋਂ 101 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਬਰਸਾਤੀ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਦੋਵਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਢੁਕਵੀਂ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਬਿਜਾਈ ਬਰਸਾਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ 15-17 ਅਕਤੂਬਰ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ 1-15 ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸਮ ਪੀਲੀ ਅਤੇ ਭੂਰੀ ਕੁੰਗੀ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਧਕ ਹੈ।
ਅਕਤੂਬਰ-ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ ਕਾਰਨ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਉਗਣ ਸਮਰੱਥਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਝਾੜ ’ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮਾਰਚ ਅਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਵਾਧਾ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਝਾੜ ’ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤਾਪਮਾਨ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦਾਣਿਆਂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਛੋਟਾ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸੁਚੇਤ ਹੋ ਕੇ ਮੌਸਮ ਅਨੁਕੂਲ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਧੀਆ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਕਿਸਾਨ ਕਣਕ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
Summary in English: Wheat Varieties: These three varieties of wheat will give high yield even in low water and drought
