ਮੂਲੀ ਦੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਰਚਾ
Rootin' For Radish: ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਪਿਛਲੇ 27 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਮਾਹਿਰ, ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਪਤਵੰਤੇ, ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਕਿਸਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਤਵੰਤੇ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਸਾਂਝੇ ਕਰਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇਸੇ ਲੜੀ ਤਹਿਤ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਵੱਲੋਂ 5 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2024 ਨੂੰ ‘Rooting for Radish, An Expert Discussion on the Multifaceted Benefits of Radish’ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦੌਰਾਨ ਤਿੰਨ ਸੈਸ਼ਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ ਐਮਸੀ ਡੋਮਿਨਿਕ ਨੇ ਆਏ ਹੋਏ ਸਾਰੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਨਿੱਘਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ।
ਮੂਲੀ ਦੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਰਚਾ
ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਨਾਮਵਰ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੇ ਲਿਆ ਹਿੱਸਾ
ਕਮਲ ਸੋਮਾਨੀ, ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਸੋਮਾਨੀ ਸੀਡਜ਼ (Somani Seedz), ਸ਼ਾਇਨੀ ਡੋਮਿਨਿਕ, ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਅਤੇ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਵਰਲਡ, ਐਮ.ਸੀ. ਡੋਮਿਨਿਕ, ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਕ-ਇਨ-ਚੀਫ਼, ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਅਤੇ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਵਰਲਡ, ਡਾ. ਪ੍ਰਭਾਤ ਕੁਮਾਰ ਕਮਿਸ਼ਨਰ, ਬਾਗਬਾਨੀ, ਡਾ. ਸੁਧਾਕਰ ਪਾਂਡੇ, ਏ.ਡੀ.ਜੀ., ਬਾਗਬਾਨੀ, ਡਾ. ਐਚ.ਪੀ. ਸਿੰਘ, ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਚੇਅਰਮੈਨ, ਸੀ.ਐਚ.ਏ.ਆਈ., ਡਾ. ਬੀ.ਐਸ. ਤੋਮਰ, ਐਚ.ਓ.ਡੀ, ਵੈਜੀਟੇਬਲ ਸਾਇੰਸ, ਆਈ.ਏ.ਆਰ.ਆਈ., ਡਾ. ਕਮਲ ਪੰਤ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਆਈ.ਐਚ.ਐਮ., ਪੂਸਾ, ਡਾ. ਬਿਮਲ ਛੱਜਰ, ਸੀ.ਈ.ਓ., ਐਮ.ਡੀ., ਐਸ.ਏ.ਓ.ਐਲ. ਹੈਲਥ, ਡਾ. ਭਾਵਨਾ ਸ਼ਰਮਾ, ਇੰਡੀਆ ਹੈੱਡ, ਨਿਊਟ੍ਰੀਸ਼ਨ ਸਾਇੰਸ ਡਿਵੀਜ਼ਨ, ਆਈ.ਟੀ.ਸੀ. ਲਿ., ਡਾ. ਐਸ.ਡੀ. ਸਿੰਘ (IFS) ਸਾਬਕਾ ਸੀ.ਈ.ਓ., ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਭਾਗ, ਡਾ. ਨੂਤਨ ਕੌਸ਼ਿਕ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ, ਫੂਡ ਐਂਡ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, ਐਮਿਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਡਾ. ਪੀ.ਕੇ. ਪੰਤ ਸੀ.ਓ.ਓ., ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਅਤੇ ਡਾ. ਐਮ.ਪੀ. ਸਿੰਘ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਤਵੰਤੇ ਮਹਿਮਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤਿੰਨ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਕਿਸਾਨ ਸੰਦੀਪ ਸੈਣੀ, ਹਾਪੁੜ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਨਿਰਦੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਵਰਮਨ, ਹਾਪੁੜ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਤਾਰਾਚੰਦ ਕੁਸ਼ਵਾਹਾ, ਆਗਰਾ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨੇ ਵੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।
ਮੂਲੀ ਦੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਰਚਾ
ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸੋਮਾਨੀ ਸੀਡਜ਼ ਦੇ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਕਮਲ ਸੋਮਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨ ਮੂਲੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਾਹੇਵੰਦ ਖੇਤੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਮੂਲੀ X-35 ਦੀ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਕਿਸਮ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਹੇਵੰਦ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵੀ ਫ਼ਸਲ ਬੀਜਦੇ ਹੋ, ਉਸ ਨੂੰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਖਾਦ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਲਗਭਗ 22 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਕੋਲ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਪੈਸੇ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹ ਖੇਤੀ ਲਈ ਬੈਂਕਾਂ ਤੋਂ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਇਹ ਕਿਸਮ ਬਹੁਤ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੂਲੀ ਦੀ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪੱਤੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਅਤੇ ਨਰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਖਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਖਾਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕਈ ਫਾਇਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਵਿੱਤੀ ਲਾਭ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਮੂਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਤੋਂ ਲਾਭ ਮਿਲੇਗਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ, ਸੋਮਾਨੀ ਸੀਡਜ਼ ਦੇ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਕਮਲ ਸੋਮਾਨੀ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੋਮਾਨੀ ਸੀਡਜ਼ ਕੰਪਨੀ 'ਮੂਲੀ - ਮਿਲੀਅਨੇਅਰ ਫਾਰਮਰ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ' ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨੂੰ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰੇਗੀ, ਯਾਨੀ ਹੁਣ 'ਰੇਡੀਸ਼ - ਮਿਲੀਅਨੇਅਰ ਫਾਰਮਰ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ' ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸੋਮਾਨੀ ਸੀਡਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਹੈ।
ਮੂਲੀ ਦੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਰਚਾ
ਡਾ. ਪ੍ਰਭਾਤ ਕੁਮਾਰ ਕਮਿਸ਼ਨਰ, ਬਾਗਬਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅੰਤਮ ਖਪਤਕਾਰ ਹਨ। ਹੁਣ ਉਤਪਾਦ ਨੂੰ 'ਗਰੀਬ ਆਦਮੀ' ਜਾਂ 'ਅਮੀਰ ਆਦਮੀ' ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।" ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਇ, ਇਸ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੁੱਲ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਮੂਲੀ, ਜੋ ਕਿ ਕਦੇ ਮੌਸਮੀ ਸੀ, ਹੁਣ ਸਾਲ ਭਰ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲਿੰਗ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ 'ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 25-30 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫਸਲ ਉਗਾਉਣ ਨਾਲ ਆਮਦਨ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਮੰਗ ਅਤੇ ਸੈਨੇਟਰੀ ਮਾਪਦੰਡ, ਸਾਡੇ ਸਮੂਹਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਟਿਕਾਊ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ, ਫਸਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੀਜ ਦੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿਓ।
ਡਾ. ਐਚ.ਪੀ. ਸਿੰਘ, ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਚੇਅਰਮੈਨ, ਸੀਐਚਏਆਈ, ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਛੋਟੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਕਣ ਵੀ ਅਚੰਭੇ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨ ਮੂਲੀ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦੇਣ ਤਾਂ ਮੰਡੀ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਅ ਘੱਟ ਮਿਲਣਗੇ। ਮੂਲੀ ਇੱਕ ਆਸਾਨ ਫਸਲ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸਦੀ ਬਿਹਤਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਵਪਾਰਕ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਉਣ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪਹਿਲੂਆਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਡਾ. ਸੁਧਾਕਰ ਪਾਂਡੇ, ਏਡੀਜੀ, ਬਾਗਬਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਕਿਉਂਕਿ ਮੂਲੀ ਇੱਕ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਫਸਲ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਹਰ ਮੂਲੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕਿਸਾਨ ਕਰੋੜਪਤੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਚੰਗੇ ਭਾਅ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਡੀ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।"
ਡਾ. ਨੂਤਨ ਕੌਸ਼ਿਕ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ, ਫੂਡ ਐਂਡ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, ਐਮਿਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਅਸੀਂ ਮੂਲੀ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚੀਜ਼ ਮੰਡੀਕਰਨ ਹੈ। ਮੈਂ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗਿਣਾ ਸਕਦੀ ਹਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਘੱਟ ਭਾਅ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਆਪਣੇ ਪੂਰੇ ਮੂਲੀ ਦੇ ਖੇਤ ਨੂੰ ਉਖਾੜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬਿਹਤਰ ਭਾਅ ਲੈਣ ਲਈ ਮੂਲੀ ਦੇ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ, ਜਿੱਥੇ ਵਿਗਿਆਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਸਹੀ ਮੰਡੀਕਰਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : KJ Chaupal: ਰੂਸੀ ਵਿਧਾਇਕ ਅਭੈ ਸਿੰਘ ਬਣੇ ਕੇਜੇ ਚੌਪਾਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ
ਮੂਲੀ ਦੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਰਚਾ
ਡਾ. ਕਮਲ ਪੰਤ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਆਈਐਚਐਮ, ਪੂਸਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੂਲੀ ਸਾਡੀ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਉਪਜ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਚੀਜ਼ ਜਿਸ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ। ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ਵਿੱਚ ਕਿਮਚੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮੂਲੀ ਨੂੰ ਮੁੱਲ ਵਾਧੇ ਵਜੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਮੂਲੀ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਹੈ।"
ਡਾ. ਬਿਮਲ ਛਾਜੇਰ, ਸੀਈਓ, ਐਮਡੀ, ਐਸਏਓਐਲ ਹੈਲਥ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸਿਰਫ਼ 16 ਕੈਲੋਰੀਆਂ ਅਤੇ ਘੱਟ ਚਰਬੀ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਮੂਲੀ ਚਰਬੀ ਜਿਗਰ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਾਇਓ-ਐਨਜ਼ਾਈਮ ਅਤੇ ਦੋ-ਯੌਗਿਕਾਂ ਦੇ ਪਾਵਰਹਾਊਸ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸਦੀ ਉੱਚ ਆਇਰਨ ਸਮੱਗਰੀ ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਲ ਖੂਨ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਦਾ ਪੱਕਾ ਸਮਰਥਕ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਹਤਮੰਦ ਚਮੜੀ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ।"
ਡਾ. ਵੀ.ਵੀ. ਸਦਮਤੇ, ਸਾਬਕਾ ਸਲਾਹਕਾਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਮੂਲੀ ਬਾਰੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਦਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਦਿਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਜੇਕਰ ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ., ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਆਖਰੀ ਮੀਲ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰੋ ਜਿੱਥੇ ਮੂਲੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੂਜੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਫਸਲ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਬੀ.ਐਸ. ਤੋਮਰ, ਐੱਚ.ਓ.ਡੀ., ਵੈਜੀਟੇਬਲ ਸਾਇੰਸ, ਆਈ.ਏ.ਆਰ.ਆਈ. ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੂਲੀ ਸਿਰਫ ਚਿੱਟੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸਗੋਂ ਇਹ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਾਲ ਮੂਲੀ, ਬੈਂਗਣੀ ਮੂਲੀ, ਗਰਮ ਮੂਲੀ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸਾਲ ਭਰ ਫਸਲ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ, ਸਾਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਤਿਆਰੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਫਸਲੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਪਲੇਟ 'ਚ ਬਣੀ ਰਹੇ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੇ ਸੀ.ਓ.ਓ ਡਾ. ਪੀ.ਕੇ. ਪੰਤ ਦੇ ਤਹਿ ਦਿਲੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਨਾਲ ਸਮਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ, “ਅੱਜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਮੂਲੀ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਇਸ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿੱਟਾ ਇਹ ਨਿਕਲਿਆ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਉਣਾ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਚਰਚਾ ਸੱਚਮੁੱਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।" ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, "ਆਪਣੇ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਮਾਂ ਕੱਢਣ ਲਈ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਦਿਲੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।''
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Arya.ag ਦੇ CEO Shri Prasanna Rao ਅਤੇ Executive Director Shri Anand Chandra ਵੱਲੋਂ KJ Chaupal 'ਚ ਸ਼ਿਰਕਤ
ਮੂਲੀ ਦੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਰਚਾ
ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੁਆਰਾ ਪੋਸ਼ਣ ਕ੍ਰਾਂਤੀ
"ਰੂਟੀਨ ਫਾਰ ਰੇਡੀਸ਼" ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਡਿਜੀਟਲ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮੂਲੀ ਵਰਗੀ ਘੱਟ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਯੋਗ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ। ਐੱਮਸੀ ਡੋਮਿਨਿਕ, ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਕ-ਇਨ-ਚੀਫ, ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ, ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣਾ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨਾ, ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਬਾਜਰੇ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਲ ਵਰਗੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈਂਦਿਆਂ, ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਮੂਲੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਹੋਰ ਘੱਟ ਵਰਤੋਂ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਲਈ ਸਮਾਨ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣਾ ਹੈ।
ਮੂਲੀ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਕਿਸਮ X-35
ਸੋਮਨੀ ਸੀਡਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਮੂਲੀ ਦੀ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਕਿਸਮ X-35 ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਕਿਸਮ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 'HY RADISH X-35' ਕਿਸਮ 18-22 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਭਾਰ ਲਗਭਗ 400 ਗ੍ਰਾਮ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸਮ ਲਗਭਗ 22 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਕਰੀਬ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਮੂਲੀ ਦੀ ਬਿਜਾਈ 20 ਫਰਵਰੀ ਤੋਂ 15 ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਵਰਦਾਨ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸੋਮਾਨੀ ਸੀਡਜ਼ ਕੋਲ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਬੀਜ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਹੈ। ਸੋਮਾਨੀ ਬੀਜ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਮੌਸਮ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸੋਮਾਨੀ ਸੀਡਜ਼ ਕੰਪਨੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਆਰੀ ਅਤੇ ਵੱਧ ਝਾੜ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਬੀਜ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਕੇ ਖੇਤੀ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Isaac Mainye Mariera ਵੱਲੋਂ Krishi Jagran Chaupal 'ਚ ਸ਼ਿਰਕਤ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ 'ਚ ਭਾਰਤੀ ਕਾਢਾਂ ਦੀ ਕੀਤੀ ਸ਼ਲਾਘਾ
ਮੂਲੀ ਦੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਰਚਾ
ਦੇਸ਼-ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮੂਲੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ
ਮੂਲੀ ਦਾ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰ, ਗ੍ਰੀਸ ਅਤੇ ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਰੋਮਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਨੂੰ ਕੀਮਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਸਬਜ਼ੀ ਪੂਰੇ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਈ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਸੋਈ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਬਣ ਗਈ। ਮੂਲੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ-ਛੋਟੀਆਂ, ਗੋਲ ਲਾਲ ਕਿਸਮਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਲੰਬੀ ਚਿੱਟੀ ਡਾਈਕੋਨ ਮੂਲੀ ਤੱਕ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਪਕਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਦੀਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਦੌਰਾਨ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜਲਵਾਯੂ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਵਿਲੱਖਣ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਮੂਲੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਈ ਹੈ, ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਚੀਨ ਮੂਲੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਗਬਾਨੀ ਬੋਰਡ (ਐਨ.ਐਚ.ਬੀ.) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਾਲ 2021-22 ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 3300 ਟਨ ਮੂਲੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੂਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਹਰਿਆਣਾ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਪੰਜਾਬ, ਅਸਾਮ, ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ, ਬਿਹਾਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਉੜੀਸਾ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਚੋਟੀ ਦੇ 10 ਸੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੂਲੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Mariano Beheran ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੇ ਕੇਜੇ ਚੌਪਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਸ਼ਾਮਲ
ਮੂਲੀ ਦੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਰਚਾ
Summary in English: Krishi Jagran organized a special seminar on Rootin' For Radish, a special discussion on the multifaceted benefits of Radish.
