ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪੱਖੀ ਵਿਧੀ
Surface Seeder Technique: ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ ਡਾ. ਸਤਿਬੀਰ ਸਿੰਘ ਗੋਸਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਡਾ. ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਢੱਟ, ਖੋਜ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਡਾ. ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਪਸਾਰ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਡਾ. ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ, ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਮੇਤ ਲੁਧਿਆਣਾ, ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਰਫੇਸ ਸੀਡਰ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਬੀਜੀ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ।
ਡਾ. ਸਤਿਬੀਰ ਸਿੰਘ ਗੋਸਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਭਰਪੂਰ ਫਸਲ ਦੇਖ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਆਮ ਕੀੜਿਆਂ ਤੇਲੇ ਅਤੇ ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ ਤੋਂ ਬਚੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦਾਣਿਆਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਚੰਗੀ ਫੀਸਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਲੋਂ ਸਿੰਚਾਈ ਵੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਕੀਤੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ।
ਸਰਫੇਸ ਸੀਡਰ ਤਕਨੀਕ
ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਡਾ. ਸਤਿਬੀਰ ਸਿੰਘ ਗੋਸਲ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਬਿਹਤਰ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸਰਫੇਸ ਸੀਡਰ ਨਾਲ ਬੀਜੀ ਗਈ ਕਣਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਇਕਸਾਰ, ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੜ੍ਹੀ, ਢਹਿਣ ਤੋਂ ਬਚੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਡਾ. ਗੋਸਲ ਨੇ ਸਰਫੇਸ ਸੀਡਿੰਗ-ਕਮ-ਮਲਚਿੰਗ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਲਾਭ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੀਜੀ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ ਜੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਸੰਘਣੀ ਮਲਚ ਤਹਿ ਦੇ ਕਾਰਨ ਘੱਟ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਦੀਨਾਂ ਦਾ ਜੰਮ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਵਿਧੀ ਨਾ ਸਿਰਫ ਲਾਗਤ ਖਰਚੇ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ ਬਲਕਿ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪੱਖੀ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਨਦੀਨਾਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਵਿਧੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸਰਫੇਸ ਸੀਡਰ ਨਾਲ ਬੀਜੀ ਕਣਕ ਵਿਚ ਗੁੱਲੀ ਡੰਡਾ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪੱਖੀ ਵਿਧੀ
ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵਿਧੀ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਡਾ. ਗੋਸਲ ਨੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਰਬਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਝੋਨੇ ਦੀ ਵਾਢੀ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਵਿਚਕਾਰ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਵਕਫੇ ਦੌਰਾਨ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਢੁਕਵੀਂ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨ ਵਿਚ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਕਾਰਗਰ ਕਿਹਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪੱਖੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਡਾ. ਗੋਸਲ ਨੇ ਸਰਫੇਸ ਸੀਡਿੰਗ-ਕਮ-ਮਲਚਿੰਗ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਸੌਖ ਅਤੇ ਘੱਟ ਖਰਚਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਵਾਇਤੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਬਿਜਾਈ ਸਸਤੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਮਹਿੰਗੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਜਾਂ ਉੱਚ ਹਾਰਸ ਪਾਵਰ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਪਹੁੰਚ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮੀ ਦੇ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੇਤੀ ਦਾ ਬਿਹਤਰ ਭਵਿੱਖ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਲਈ ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਇਕ ਵਰਦਾਨ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Wheat Crop: ਵਧਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੋਂ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਜਾਣੋ Agriculture Expert ਦੀ ਸਲਾਹ
ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪਿੰਡ ਤਲਵਾੜਾ ਦੇ ਜੱਸੀਆਂ ਫਾਰਮ ਦੇ ਸ. ਤੇਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਰਫੇਸ ਸੀਡਰ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਲਾਭ ਦੀ ਤਸਦੀਕ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ 400-500 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਲਾਗਤ ਘਟਾ ਕੇ ਅਤੇ ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ, ਉਸਨੇ ਰਵਾਇਤੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਾਫ਼ੀ ਬੱਚਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪਸਾਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਡਾ. ਸ਼ੇਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਉਸਾਰੂ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ. ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸ. ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ, ਅਤੇ ਸ. ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਮੇਤ ਪਿੰਡ ਗਾਂਧਰਾਂ, ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਸਰਫੇਸ ਸੀਡਰ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਤਸੱਲੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਦੀ ਸੌਖ, ਘੱਟ ਲਾਗਤ, ਅਤੇ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਨੂੰ ਉਭਾਰਿਆ ਗਿਆ।
ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਡਾ. ਸੰਜੀਵ ਕੁਮਾਰ ਅਤੇ ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਖੇਤੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਡਾ. ਜਸਵੰਤ ਰਾਏ ਮੁੱਖ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਇੰਜ ਨਵਦੀਪ ਸਿੰਘ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਵੀ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜਿਆਂ ਤੋਂ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਨਜ਼ਰ ਆਏ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਾੜੀ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਪਸਾਰਨ ਲਈ ਸਮੂਹਿਕ ਉਤਸ਼ਾਹ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Profitable Farming: ‘ਪੀਲਾ ਸੋਨ੍ਹਾ” ਜਾਂ ਫਿਰ ਸੁਨਿਹਰੀ ਮਸਾਲਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਧੰਦਾ, ਇੱਕ ਏਕੜ 'ਚੋਂ ਢਾਈ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ Income
ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪੱਖੀ ਵਿਧੀ
ਕਿਸਾਨ ਸਰਫੇਸ ਸੀਡਰ ਦੇ ਘੱਟ ਖਰਚਿਆਂ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪੱਖੀ ਹੋਣ ਦੀ ਤਸਦੀਕ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਬੜੇ ਖੁਸ਼ ਨਜ਼ਰ ਆਏ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਫਸਲ ਦਾ ਜਲਦੀ ਵਾਧਾ, ਪੱਤਿਆਂ ਦਾ ਵਧੀਆ ਰੰਗ, ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੁਚਾਰੂ ਬਿਜਾਈ ਮੁੱਖ ਕਾਰਕ ਬਣੇ ਹਨ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਦੇ ਅਸਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਇੱਕ ਕੁਇੰਟਲ ਝਾੜ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਦੱਸਿਆ।
ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਇਸ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਪਿੰਡ ਸ਼ਾਹ ਵਾਲਾ ਇੰਦਰੇਸਾ ਦੇ ਸ. ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਨਦੀਨਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਕਣਕ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਫਸਲ ਦਿਖਾਈ ਗਈ। ਸਰਫੇਸ ਸੀਡਰ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਕਿਸਾਨ ਦੀਆਂ ਲਾਗਤਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ। ਡਾ. ਪਰਦੀਪ ਕੁਮਾਰ ਅਤੇ ਡਾ. ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ (ਸਿਖਲਾਈ) ਕੇ.ਵੀ.ਕੇ, ਕਪੂਰਥਲਾ ਨੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਅਪਣਾਉਣ ਬਾਰੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਪੀਏਯੂ ਦੀ ਸਰਫੇਸ ਸੀਡਰ ਤਕਨੀਕ ਸਿਰਫ਼ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਬਲਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਈ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਪੜਾਅ ਹੈ।
Summary in English: Surface Seeder Technique: Low irrigation, less weeding and less cost technique for sowing wheat, profit to the farmers
