ਮੱਝਾਂ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਨਸਲਾਂ
Buffalo Breeds: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕਿਸਾਨ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਕਰਕੇ ਵਧੇਰੇ ਆਮਦਨ ਕਮਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਗਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੱਝਾਂ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਪਾਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਗਾਂ ਅਤੇ ਮੱਝਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਵੱਧ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਨਸਲਾਂ ਡੇਅਰੀ ਉਦਯੋਗ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹਨ। ਗਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਨਾਲੋਂ ਮੱਝ ਦੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸੰਘਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਡੇਅਰੀ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਮੱਝਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਮੱਝ ਪਾਲਣ ਦੇ ਜਰੀਏ ਆਪਣਾ ਡੇਅਰੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੱਝਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਅਜਿਹੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਾਂਗੇ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਦੇਣਗੀਆਂ। ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਮੱਝਾਂ ਦੀ ਮੁਰਾਹ ਅਤੇ ਜਾਫਰਾਬਾਦੀ ਨਸਲ ਦੀ, ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ।
ਦੋਵੇਂ ਉੱਨਤ ਨਸਲਾਂ
ਮੁਰਾਹ ਅਤੇ ਜਾਫਰਾਬਾਦੀ ਦੋਵੇਂ ਮੱਝਾਂ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਨਸਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਲਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫਾ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਮੁਰਾਹ ਮੱਝ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬਿਆਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ। ਜਦੋਂਕਿ ਜਾਫਰਾਬਾਦੀ ਮੱਝ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਸੌਰਾਸ਼ਟਰ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਗਿਰ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਅਤੇ ਆਸਪਾਸ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਮੱਝਾਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲੋਂ ਚੰਗੀਆਂ ਹਨ।
ਮੁਰਾਹ ਨਸਲ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ
ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਦੁਧਾਰੂ ਨਸਲ ਦੀ ਮੱਝ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਇਹ ਮੱਝ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ, ਜਿਆਦਾਤਰ ਇਸਦਾ ਪਾਲਣ ਦਿੱਲੀ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਸਲ ਦੀਆਂ ਮੱਝਾਂ ਦੇ ਸਿੰਗ ਜਲੇਬੀ ਵਾਂਗ ਮੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਰੰਗ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਸ ਨਸਲ ਦੀ ਮੱਝ ਦਾ ਰੰਗ ਕਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੁਰਾਹ ਮੱਝ ਦਾ ਸਿਰ ਛੋਟਾ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਪੂਛ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪਿਛਲਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੱਝ ਦੇ ਸਿਰ, ਪੂਛ ਅਤੇ ਲੱਤਾਂ 'ਤੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਰੰਗ ਦੇ ਵਾਲ ਵੀ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੁਰਾਹ ਮੱਝ ਦਾ ਗਰਭਕਾਲ ਲਗਭਗ 310 ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਝ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 20 ਤੋਂ 30 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਜਾਫਰਾਬਾਦੀ ਮੱਝਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ
ਜਾਫਰਾਬਾਦੀ ਮੱਝਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਲੇਟੀ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਆਕਾਰ ਦੂਜੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਦੀਆਂ ਮੱਝਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਾਫਰਾਬਾਦੀ ਮੱਝ ਦੇ ਸਿੰਗ ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਮੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਕੰਨ ਲੰਬੇ, ਖੁਰ ਕਾਲੇ, ਸਿਰ ਅਤੇ ਗਰਦਨ ਭਾਰੀ ਅਤੇ ਪੂਛ ਦਾ ਰੰਗ ਕਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਾਫਰਾਬਾਦੀ ਮੱਝ ਦੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਦੀ ਅਸਲੀ ਪਛਾਣ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮੂੰਹ ਦਿੱਖ ਵਿਚ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਨਰਮ ਅਤੇ ਢਿੱਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਾਫਰਾਬਾਦੀ ਮੱਝ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 20 ਤੋਂ 30 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂਕਿ ਇਹ ਮੱਝ ਇੱਕ ਵੱਛੇ ਵਿੱਚ 1800 ਤੋਂ 2000 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਔਸਤ ਸਰੀਰ ਦਾ ਭਾਰ 750-1000 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Dairy Farmers ਲਈ ਵਧੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਠੰਡੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ Dairy Animals ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਖ਼ਾਸ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ
ਕੌਣ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀ ਹੈ?
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਮੱਝਾਂ ਦੀਆਂ ਇਹ ਦੋ ਨਸਲਾਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜਾਫਰਾਬਾਦੀ ਮੱਝ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 20 ਤੋਂ 30 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦੇਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂਕਿ, ਮੁਰਾਹ ਮੱਝ ਵੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ 20 ਤੋਂ 30 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਮੱਝਾਂ ਦੁੱਧ ਦੇਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਕੋਈ ਵੀ ਮੱਝ ਚੁਣ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕੀ ਹੈ?
ਦੋਵੇਂ ਮੱਝਾਂ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੀ ਕਈ ਗੁਣਾਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਜਾਫਰਾਬਾਦੀ ਮੱਝ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਸ ਨਸਲ ਦੀ ਕੀਮਤ 90 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1.5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਹੈ। ਜਦੋਂਕਿ ਮੁਰਾਹ ਮੱਝ ਦੀ ਕੀਮਤ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਮੱਝਾਂ ਇੰਨੇ ਮਹਿੰਗੇ ਮੁੱਲ 'ਤੇ ਵੇਚੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
Summary in English: Murrah or Jafarabadi? Know which breed of buffalo is more beneficial for farmers
