ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ, ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਨੇ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਮਿੱਟੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ। 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਦਿਆਂ, ਹੋਏ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਜੈਵ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਘੱਟ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ, ਜੋ ਪੂਰੀ ਸਖਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸਿਹਤ ਕਾਰਡ ਦੀਆਂ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ |
ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2020-21 ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਧਿਆਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ 1 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਜਨ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੋਵੇਗਾ | ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਨੌਜਵਾਨ, ਔਰਤਾਂ ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਸਮੂਹਾਂ, ਐਫਪੀਓਜ਼ ਆਦਿ ਦੁਆਰਾ ਪਿੰਡ ਪੱਧਰੀ ਮਿੱਟੀ ਪਰਖ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾਂ (ਲੈਬਾਂ) ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਸਐਚਸੀ ਸਕੀਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਮੁਚਿਤ ਕੌਸ਼ਲ ਹੁਨਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਜਿਥੇ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਅਜੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਉਥੇ ਮਿੱਟੀ ਪਰਖ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ’ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ | ਜੈਵਿਕ ਪਰੀਖਣ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਪਰੀਖਣ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਮੁਹਿੰਮ, ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਸਮੇਤ, ਪੰਚਾਇਤ ਰਾਜ, ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਚਲਾਈ ਜਾਵੇਗੀ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿੱਟੀ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਜਣਨ-ਸ਼ਕਤੀ ਸਕੀਮ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਸਪਾਂਸਰ ਸਕੀਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸਾਲ 2014-15 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਲਾਗਤਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾਦ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਕਮੀ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ 2 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਅੰਤਰਾਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਸਿਹਤ ਕਾਰਡ ਜਾਰੀ ਕਰਨਾ, ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਾਉਣਾ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੋਜ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (ਆਈਸੀਏਆਰ) / ਰਾਜ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਫਤਰਾਂ (ਐਸ.ਏ.ਯੂਜ਼) ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮਿੱਟੀ ਪਰੀਖਣ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾਂ (ਐਸਟੀਐਲਜ਼) ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਨੂੰ ਦਰੁਸਤ ਕਰਨਾ, ਰਾਜਾਂ ਵਿਚ ਇਕਸਾਰ ਨਮੂਨੇ, ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਖਾਦ ਦੀਆਂ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਲਈ ਮਿਆਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ , ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ, ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਤਰੱਕੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਕਰਨ ਲਈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਰਾਜ-ਪੱਧਰ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ; ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਮਾਪਦੰਡ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਲਕਲੀਨੇਟੀ, ਮੈਕਰੋ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ (ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ, ਫਾਸਫੋਰਸ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ) ਅਤੇ ਮਾਈਕਰੋਨ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ (ਜ਼ਿੰਕ, ਲੋਹਾ, ਤਾਂਬਾ, ਮੈਂਗਨੀਜ ਅਤੇ ਬੋਰਨ) ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ |
ਯੋਜਨਾ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ:
ਪਹਿਲੇ ਚੱਕਰ (2015-17) ਵਿਚ 10.74 ਕਰੋੜ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਚੱਕਰ (2017-19) ਵਿਚ 9.33 ਕਰੋੜ ਮਿੱਟੀ ਸਿਹਤ ਕਾਰਡ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡੇ ਗਏ ਹਨ | ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਤੀ ਵਰ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਵਾ ਦੋ ਕਰੋੜ ਮਿੱਟੀ ਸਿਹਤ ਕਾਰਡ ਵੰਡੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਸਾਲ 2019- 20 ਵਿਚ, ਮਾਡਲ ਪਿੰਡ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਵਿਚ 12.40 ਲੱਖ ਮਿੱਟੀ ਸਿਹਤ ਕਾਰਡ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡੇ ਗਏ ਹਨ।
ਸਾਲ 2019-20 ਦੌਰਾਨ ਮਿੱਟੀ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ 166 ਮਿੱਟੀ ਪਰਖ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 122 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਾਸ਼ੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
Summary in English: Soil health card makes a profit of Rs 30,000 per acre, that's why farmers agitate: Agriculture Minister
