Supreme Court'
ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ 'ਚ ਅਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੱਡਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇਕਰ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਅਸਲੀ ਮਾਲਕ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਵਾਪਿਸ ਲੈਣ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਨਿਯਮ ਦੀ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮਾਲਕੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਅਤੇ ਉਸ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਜਿਹਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਪਿਛਲੇ 12 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕਬਜ਼ਾ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਹਨੂੰ ਹੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੋਰ ਤੇ ਮਾਲਕੀ ਹੱਕ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਆਪਣੇ ਫੈਸਲੇ 'ਚ ਇਹ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾਇਰੇ 'ਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਯਾਨੀ ਸਰਕਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨਾਂ 'ਤੇ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਕਬਜ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਲਿਮਿਟੇਸ਼ਨ ਐਕਟ 1963 ਦੇ ਤਹਿਤ, ਨਿੱਜੀ ਅਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦ 'ਤੇ ਸੀਮਾ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਿਆਦ 12 ਸਾਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਅਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਇਹ 30 ਸਾਲ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਕਬਜ਼ੇ ਦੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਜੱਜਾਂ ਜਸਟਿਸ ਅਰੁਣ ਮਿਸ਼ਰਾ, ਜਸਟਿਸ ਐਸ ਅਬਦੁਲ ਨਜ਼ੀਰ ਅਤੇ ਜਸਟਿਸ ਐਮਆਰ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਬੈਂਚ ਨੇ ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਉਪਬੰਧਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਕਾਨੂੰਨ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਕੋਲ ਹੈ ਜੋ 12 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਅਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦ 'ਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਉਸ ਨੂੰ 12 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਥੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਜਾਇਦਾਦ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਲੈਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ।
ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?
ਬੈਂਚ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਸਾਡਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਉਚਿਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਉਥੋਂ ਨਹੀਂ ਹਟਾ ਸਕਦਾ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨੇ 12 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਵੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਕਬਜ਼ਾਧਾਰਕ ਨੂੰ ਹੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਕ, ਮਾਲਕੀ ਹੱਕ ਮਿਲੇਗਾ।
ਸਾਡੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿੱਚ ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਅਧਿਕਾਰ, ਸਿਰਲੇਖ ਜਾਂ ਹਿੱਸਾ (ਵਿਆਜ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਨੂੰ ਮੁਦਈ ਦੁਆਰਾ ਐਕਟ ਦੀ ਧਾਰਾ 65 ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਤਲਵਾਰ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਚਾਅ ਪੱਖ ਲਈ ਇਹ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਵਚ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਕਨੂੰਨ ਤਹਿਤ ਨਜਾਇਜ਼ ਕਬਜੇ ਨੂੰ ਕਨੂੰਨੀ ਕਬਜੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
12 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮਾਲਕੀ ਹੱਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਖ਼ਤਮ
ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਫੈਸਲੇ ਵਿਚ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ 12 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕਬਜ਼ਾ ਵੀ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਅਸਲੀ ਮਾਲਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੇਕਰ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਹਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਅਸਲ ਮਾਲਕ ਵਿਰੁੱਧ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਕੇਸ ਦਾਇਰ ਕਰਕੇ ਉਸ ਤੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਵਾਪਿਸ ਲੈਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਅਸਲ ਮਾਲਕ 12 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਮਾਲਕੀ ਹੱਕ ਗੁਆ ਚੁੱਕਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਥੋਂ ਹਟਾਉਣ 'ਚ ਦੇਰ ਨਾ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਕਬਜ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ 'ਚ ਕੋਈ ਦੇਰੀ ਹੋਈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਹੱਥੋਂ ਖੋ ਜਾਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਛੋਟਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ, ਬਿਨਾਂ ਗਰੰਟੀ ਦੇ ਮਿਲੇਗਾ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਦਾ ਲੋਨ
Summary in English: Supreme Court's big decision, possession of land for more than 12 years will have ownership
