ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਖੁਆਓ 'ਮੱਖਣ ਘਾਹ'
Makhan Grass: ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਪਾਰਕ ਵਿਚਾਰ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਦੁਧਾਰੂ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਨਾਲ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਿੱਤੇ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇਹ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਖੁਆਇਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਕੀ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਪਸ਼ੂ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਕਿਉਂਕਿ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਪਸ਼ੂ ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਤੇ ਸਹੀ ਖੁਰਾਕ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਬੀਮਾਰ ਹੋਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਦੁੱਧ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵੀ ਘਟਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਬਰਸੀਮ ਖੁਆਉਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਵੀ ਦੁੱਧ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਬਹੁਤੀ ਨਹੀਂ ਵਧਦੀ। ਇਸ ਲਈ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਹਰੇ ਬਰਸੀਮ ਦੀ ਬਜਾਏ ‘ਮੱਖਣ ਘਾਹ’ ਖੁਆਈ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਅਤੇ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਦੁੱਧ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ 25 ਤੋਂ 30% ਤੱਕ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਰਾ ਬਰਸੀਮ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਕੀੜਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮੱਖਣ ਘਾਹ ਵਿੱਚ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਹ ਘਾਹ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਅਕਤੂਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਕਟਾਈ 35-40 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕਟਾਈ ਵੀ 20-25 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
'ਮੱਖਣ ਘਾਹ' ਨੂੰ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 5-6 ਵਾਰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਬੀਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਘਾਹ ਦਾ ਬੀਜ ਇੱਕ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਬੀਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬਰਸੀਮ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ ਬੀਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਬਰਸੀਮ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ 14-15 ਫੀਸਦੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Poultry Farming ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਵੇਗੀ ਕਿਸਮਤ, ਜਾਣੋ ਇਹ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ
ਇਸ ਦਾ ਬੀਜ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਖਰੀਦਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ 'ਮੱਖਣ ਘਾਹ' ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 2 ਹਜ਼ਾਰ ਕਿਲੋ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਅੱਜ ਪੂਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ 100 ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਟਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੀਜ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ 150 ਟਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਖਰੀਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਬੀਜ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ 250 ਤੋਂ 400 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਕ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਸਦਾ ਪੀ.ਐਚ ਪੱਧਰ 6.5 ਤੋਂ 7 ਤੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਦੀ ਫਸਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੈਦਾਨੀ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ 10-15 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਗਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਬਰਸੀਮ ਨਾਲ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬੀਜ ਉਗਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ 2-3 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
Summary in English: Feed cattle 'Makhan Grass' to increase milk production
