ਬਦਲਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਖਿੱਚ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀਕਿਸਾਨ ਬੀਜਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਨਹੀ ਹਨ ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤੀ ਕਰਨਾ ਤਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੈ ਪਰ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹਨ। ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉੱਚ ਕੀਮਤ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹ ਨਿਰਾਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ | ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਹੋਏ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਏਂਜਾ ਜਾੜੇਨ (ENJA ZADEN) ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸੰਜੇ ਬਿਸ਼ਟ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ | ਇਹ ਕੰਪਨੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਬੀਜ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ | ਸੰਜੇ ਬਿਸ਼ਟ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਮੀਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਜਾਣਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤੀ ਲਈ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬੀਜਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ | ਪੇਸ਼ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲਾਂ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ: ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਕੰਪਨੀ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ: ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦਿਆਂ ਹੋਏ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਬੀਜਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਪਹਿਲਾ ਹੈ ਖੁੱਲਾ ਖੇਤ ਅਤੇ ਹੈ ਦੂਜਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤੀ ,ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਟੈਕਨਾਲੌਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਹੋਏ ਅਸੀਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਟਮਾਟਰ, ਖੀਰੇ, ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ, ਮਿਰਚ ਆਦਿ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦਾ ਟੀਚਾ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਾਂ | ਇਹ ਗੱਲ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤੀ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ |
ਪ੍ਰਸ਼ਨ: ਕੀ ਅੰਬ ਦੇ ਬੀਜ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤੀ ਲਈ ਬੀਜਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅੰਤਰ ਹੈ?
ਉੱਤਰ: ਹਰ ਖੇਤੀ ਦਾ ਆਪਣਾ ਇਕ ਵੱਖਰਾ ਰੂਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ | ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤੀ ਲਈ ਬੀਜ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪਰਾਗਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੱਖ ਵੱਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ | ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ | ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਤੀ ਦਾ ਅਧਾਰ ਮੌਸਮ, ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਬੀਜ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਆਦਿ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਦੋਵੇਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੱਖਰੀ ਹੈ |
ਪ੍ਰਸ਼ਨ: ਕਿਹੜੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਬੀਜ ਉਪਲਬਧ ਹਨ?
ਉੱਤਰ: 2015 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਡਾ ਉਦੇਸ਼ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਭੀੜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਾ ਬਣਦੇ ਹੋਏ ਹੌਲੀ ਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਾਂਗੇ | ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਗੁਜਰਾਤ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਵਿਚ ਹਾਂ | ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਅਸੀਂ ਦੱਖਣ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਰਨਾਟਕ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ, ਦਿੱਲੀ, ਹਰਿਆਣਾ ਆਦਿ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਂ | ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਬਿਹਾਰ, ਬੰਗਾਲ ਆਦਿ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਨਾਲ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਾਂ |
ਪ੍ਰਸ਼ਨ: ਕੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਉਪਲਬਧ ਹਨ?
ਉੱਤਰ: ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਇਕ ਪਾਸੇ ਕਿਸਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਉਸ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਛੱਡ ਰਹੇ ਹਨ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਨਵੇਂ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਉਸ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ | ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜੇ ਪਾਲੀ ਹਾਉਸ ਦਾ ਦਸ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਾੜਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹਰ ਸਾਲ ਵੀਹ ਤੋਂ ਪੱਚੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਵੇਂ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ | ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਕਿਸਾਨ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤੀ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ | ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਇਸ ਯੁੱਗ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਲਾਭ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ, ਅੱਜ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ | ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤੀ ਬਾਰੇ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ: ਕੀ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਬੀਜ ਦੀ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਕੀਮਤ ਹਨ?
ਉੱਤਰ: ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਲਈ ਇਕੋ ਹੀ ਗੁਣ ਦੇ ਬੀਜ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ. ਕੀਮਤ ਵੀ ਹਰ ਇਕ ਲਈ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ | ਹਾਲਾਂਕਿ, ਲੋਕਲ ਡੀਲਰ ਆਪਣੇ ਫਾਇਦੇ ਲਈ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵਾਧਾ ਕਰਦੇ ਹਨ | ਪਰ ਇਸ ਵਾਧੇ ਦਾ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ' ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ: ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੋਗੇ?
ਉੱਤਰ: ਮੈਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਬੀਜ ਖਰੀਦਣ ਵੇਲੇ, ਕਿਸਾਨ ਸਿਰਫ ਕੀਮਤ ਹੀ ਨਾ ਵੇਖਣ, ਬਲਕਿ ਹੋਰ ਕਾਰਕਾਂ ਵੱਲ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀ ਹੈ ਕਿ ਸਸਤੇ ਬੀਜ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ. ਬੀਜ ਹੀ ਸੰਪੂਰਨ ਕਾਸ਼ਤ ਦਾ ਅਧਾਰ ਹਨ | ਅਧਾਰ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਕੇ ਉੱਨਤ ਖੇਤੀ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਨਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ | ਬੀਜ ਖਰੀਦਣ ਵੇਲੇ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ | ਬੀਜ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਦੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ | ਬੀਜਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਤੋਂ, ਕੰਪਨੀ ਤੋਂ ਜਾਂ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ | ਪਰੰਤੂ ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਫੈਸਲਾ ਸੋਚ ਸਮਝ ਕੇ ਲਓ |
Summary in English: interview with sanjay bisht marketing head of enza zaden
