ਸਰ੍ਹੋਂ ਤੇ ਕਣਕ ਦੇ ਚੰਗੇ ਝਾੜ ਲਈ ਆਈ.ਏ.ਆਰ.ਆਈ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸਲਾਹ
ਅਕਤੂਬਰ `ਚ ਦੋ ਵਾਰ ਹੋਈ ਬੇਮੌਸਮੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਾਰਨ ਕਣਕ ਤੇ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਤਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਵਾਰ ਬੀਜਾਈ ਕਰਨੀ ਪਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਨ (IARI) ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਸਰ੍ਹੋਂ ਤੇ ਕਣਕ ਦੀ ਸਫ਼ਲ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਕੁਝ ਟਿਪਸ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।
ਕਿਸਾਨ ਇਸ ਵਾਰ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ (MSP) ਤੋਂ 60-70 ਫ਼ੀਸਦੀ ਵੱਧ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸਾਨ ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ ਕਰਨ ਤਾਂ ਝਾੜ ਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੋਵੇਂ ਚੰਗੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਣਕ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ:
ਝੋਨੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਣਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੱਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਨਾਜ ਦੀ ਫਸਲ ਹੈ। ਕਣਕ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਤੇ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡ੍ਰੇਟਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸ੍ਰੋਤ ਹੈ ਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਵੱਧ ਝਾੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਸਲਾਹ:
● ਬੀਜਾਈ ਲਈ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 826, ਸੁਨਹਿਰੀ (ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 766) , ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 824 ਤੇ ਪੀ ਬੀ ਡਬਲਯੂ 725 ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
● ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤ `ਚ ਨਮੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਬੀਜ ਉਗਣਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਾ ਹੋਵੇ।
● ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਾਂ `ਚ ਦੀਮਕ ਦਾ ਹਮਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਓਥੇ ਕਲੋਰਪਾਈਰੀਫੋਸ (20 ਈ.ਸੀ.) 5 ਲੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਪਾਓ।
● ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ, ਫਾਸਫੋਰਸ ਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 120, 50 ਤੇ 40 ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
● ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੀਜ ਨੂੰ ਕੈਪਟਾਨ 2.5 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸੋਧੋ।
● ਕਤਾਰਾਂ `ਚ ਬਿਜਾਈ ਕਰਨਾ ਵਧੇਰੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋਵੇਗਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਪੀ.ਏ.ਯੂ ਵੱਲੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ, ਕਣਕ ਦੇ ਵੱਧ ਝਾੜ ਲਈ ਇਸ ਮਿਤੀ ਤੱਕ ਕਰੋ ਬਿਜਾਈ
ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ:
ਮੌਜੂਦਾ ਹਾੜੀ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 18 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਸਾਲ ਅਸਾਧਾਰਨ ਮੌਸਮ ਕਾਰਨ ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਵਾਢੀ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਨੇ ਕਈ ਸੂਬਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਵਿੱਚ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਰਾਜਸਥਾਨ, ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਬੀਜ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 30-45 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਸਲਾਹ:
● ਪੂਸਾ ਦੇ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਧਿਆਨ `ਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ `ਚ ਹੋਰ ਦੇਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ।
● ਮਿੱਟੀ ਪਰਖ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੇਕਰ ਗੰਧਕ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਵੇ ਤਾਂ 20 ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਆਖਰੀ ਵਾਢੀ 'ਤੇ ਪਾਓ।
● ਬੀਜਾਈ ਲਈ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਪੂਸਾ ਵਿਜੇ, ਪੂਸਾ ਸਾਰਸਨ-29, ਪੂਸਾ ਸਾਰਸਨ-30 ਤੇ ਪੂਸਾ ਸਾਰਸਨ-31 ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
● ਘੱਟ ਫੈਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ 30 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫੈਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ 45-50 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਵਾਲੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ `ਚ ਬੀਜੋ।
● ਸਪਰਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਪੌਦੇ ਤੋਂ ਪੌਦੇ ਦੀ ਦੂਰੀ 12-15 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਰੱਖੋ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਘੱਟ ਲਾਗਤ 'ਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰੋ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ, ਜਾਣੋ ਵਧੀਆ ਝਾੜ ਲਈ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
Summary in English: Advice from IARI scientists for good yield of mustard and wheat
