ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਕਾਸ਼ਤ ਬਾਰੇ ਸੰਪੁਰਣ ਜਾਣਕਾਰੀ
Sugar Beet Cultivation: ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਤੋਂ ਭਰਪੂਰ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣੀਏ ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ...
ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਗੰਨੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੰਡ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਇਹ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੀ (6-7 ਮਹੀਨੇ) ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਹੈ। ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਕਿਸਾਨ ਸ਼ੂਗਰਮਿਲ ਜਾਂ ਹੋਰ ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਕੇ ਉਤਪਾਦ ਦੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਮੰਗ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਣ ।
ਅੱਜ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੇ ਇਸ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਜੋ ਕਿਸਾਨ ਇਸ ਹਾੜੀ ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਬੰਪਰ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਚੰਗੀ ਆਮਦਨ ਕਮਾ ਸਕਣ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਹਾੜੀ ਸੀਜ਼ਨ ਕਰੋ ਮੂਲੀ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ, ਸਿਰਫ ਇੰਨੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਹੋਵੇਗੀ 1.5 ਲੱਖ ਤੱਕ ਕਮਾਈ
ਜਾਣੋ ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
• ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਚੋਣ (Soil selection for cultivation)
ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ ਮਿੱਟੀ, ਦੁਮਟੀਆ ਮਿੱਟੀ, ਖਾਰੀ ਅਤੇ ਖਾਰੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਉਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਰੇਤਲੀ ਦੁਮਟੀਆ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਉਗਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ।
• ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਫਸਲੀ ਚੱਕਰ (Crop rotation for cultivation)
ਹਰ ਫਸਲ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਮੌਸਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਲਈ ਫਸਲੀ ਚੱਕਰ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਉਣੀ ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਚੌਲ/ਬਾਸਮਤੀ-ਖੰਡ ਬੀਟ ਅਤੇ ਸਾਉਣੀ ਦੇ ਚਾਰੇ-ਖੰਡ ਬੀਟ
• ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ (Varieties of sugar beet)
ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ 13-15% ਸੁਕਰੋਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਔਸਤਨ 240-320 ਕੁਇੰਟਲ/ਏਕੜ ਜੜ੍ਹ ਦਾ ਝਾੜ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ।
• ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ (Land preparation)
ਖੇਤ ਨੂੰ 2-3 ਹਲ ਚਲਾ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ (Sowing time)
ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਅੱਧ ਨਵੰਬਰ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਢੁਕਵਾਂ ਸਮਾਂ ਹੈ।
• ਬੀਜ ਦੀ ਦਰ ਅਤੇ ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਤਰੀਕਾ (Seed rate and method of sowing)
ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ 50 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਫਲੈਟ ਬੈੱਡਾਂ ਜਾਂ ਬੰਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਬੀਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੌਦੇ ਤੋਂ ਬੂਟੇ ਦੀ ਦੂਰੀ 20 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਰੱਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਸਰਵੋਤਮ ਆਬਾਦੀ 40,000 ਪੌਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੈ। ਬੀਜ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੀ 2.5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਪੁੱਟ ਕੇ ਬੀਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੀ RH 1424 ਅਤੇ RH 1706 ਕਿਸਮ ਹੈ ਬੇਮਿਸਾਲ, ਹੁਣ ਮਿਲੇਗਾ ਬੰਪਰ ਝਾੜ ਤੇ ਵੱਧ ਮੁਨਾਫ਼ਾ
• ਖਾਦ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ (Fertilizer spraying)
● 8 ਟਨ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੜਿਆ ਹੋਇਆ ਗੋਬਰ ਪਾਓ ਅਤੇ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਾਓ।
● ਖਾਦ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ, 60 ਕਿਲੋ ਐੱਨ (135 ਕਿਲੋ ਯੂਰੀਆ) ਅਤੇ 12 ਕਿਲੋ ਪੀ2 ਓ5 (75 ਕਿਲੋ ਐੱਸਐੱਸਪੀ) ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਪਾਓ।
● 45 ਕਿਲੋ ਯੂਰੀਆ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਫਾਸਫੋਰਸ ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ ਪਾਓ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਬਚੀ ਯੂਰੀਆ 45 ਕਿਲੋ ਦੇ ਦੋ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ 30 ਅਤੇ 60 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਪਾਓ।
● ਜੇਕਰ ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 48 ਕਿਲੋ (105 ਕਿਲੋ ਯੂਰੀਆ) ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਤੱਕ ਘਟਾ ਦਿਓ।
● ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਘਾਟ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ 12 ਕਿਲੋ K2O (20 ਕਿਲੋ ਮਿਊਰੇਟ ਆਫ਼ ਪੋਟਾਸ਼) ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਪਾਓ।
● ਬੋਰਾਨ ਦੀ ਘਾਟ (0.5 ਕਿਲੋ ਬੀ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਤੋਂ ਘੱਟ) ਵਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ 400 ਗ੍ਰਾਮ ਬੀ (4 ਕਿਲੋ ਬੋਰੈਕਸ) ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਪਾਓ।
• ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ (Weed control)
ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਅੰਤਰਾਲਾਂ 'ਤੇ 2 ਤੋਂ 3 ਹੱਥੀਂ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
• ਸਿੰਚਾਈ (Irrigation)
ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੜਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਖੜੋਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਕਰੋ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਦੋ ਹਫ਼ਤੇ ਬਾਅਦ ਕਰੋ। ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਹਰ 3 ਤੋਂ 4 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਮਾਰਚ-ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੌਰਾਨ 10 ਤੋਂ 15 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਵਾਢੀ ਤੋਂ 2 ਹਫ਼ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿੰਚਾਈ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ।
• ਵਾਢੀ (harvest)
ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅੱਧ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਮਈ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਟਾਈ ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਹਾਰਵੈਸਟਰ / ਆਲੂ ਖੋਦਣ ਵਾਲੇ / ਕਲਟੀਵੇਟਰ / ਹੱਥੀਂ ਖੁਦਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਖੰਡ ਚੁਕੰਦਰ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਢੀ ਦੇ 48 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਰੀ ਖਾਦ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਵਿਕਲਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਚਾਰੇ ਵਜੋਂ ਖੁਆਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਪੌਦੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਉਪਾਅ (Plant protection measures)
ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ ਦੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਸਕਲੇਰੋਟੀਆਨੀਆ ਰੂਟ ਰੋਟ, ਸਰਕੋਸਪੋਰਾ ਲੀਫ ਸਪਾਟ ਅਤੇ ਹਾਰਟ ਰੋਟ ਹਨ। ਆਰਮੀ ਵਰਮ, ਤੋਬੈਕੋ ਕੈਟਰਪਿਲਰ ਅਤੇ ਕੱਟ ਵਰਮ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਵਾਲੇ ਕੀੜੇ ਹਨ। ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਚੁਕੰਦਰ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੀ ਉਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
Summary in English: Earn bumper profit from sugar beet cultivation this rabi season, know complete information about cultivation
