ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
Sesame Cultivation: ਅਪ੍ਰੈਲ ਮਹੀਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਵਾਢੀ ਦਾ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਹਾੜੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕਾਫੀ ਪਾੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਖਾਲੀ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਦਰਅਸਲ, ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਸਾਉਣੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਹਾੜੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸਾਨ ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫਾ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੀਮ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਅਤੇ ਘੱਟ ਉਪਜਾਊ ਰੇਤਲੀ ਮੈਰਾ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤੇਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਐਮੀਨੋ ਐਸਿਡ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ, ਸਾਬਣ, ਰੰਗ-ਰੋਗਨ ਤੇ ਲੁਬਰੀਕੈਂਟ ਆਦਿ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਲ ਨੂੰ ਦਧਾਰੂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਵੱਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਕਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਕਰਦਿਆਂ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਤਰੀਕਾ
ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਦੋਮਟ ਰੇਤਲੀ ਮਿੱਟੀ ਚੰਗੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਿਲ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੋਟਾਵੇਟਰ ਨਾਲ ਖੇਤ ਨੂੰ ਵਾਹ ਦਿਓ। ਫਿਰ ਖੇਤ ਨੂੰ ਕਾਸ਼ਤਕਾਰ ਨਾਲ ਦੋ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਵਾਹੁਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੀਜ ਬੀਜੋ। ਬੀਜ ਬੀਜਣ ਸਮੇਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਹੋਣ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ 12 ਤੋਂ 15 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਝਾੜ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ 20 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਠੀਕ 7 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ, ਦੂਜੀ ਸਿੰਚਾਈ ਵੀ ਕਰ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਤਾਪਮਾਨ
ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫ਼ਸਲ 25 ਤੋਂ 35 ਡਿਗਰੀ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉੱਗਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤਾਪਮਾਨ 40 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਗਰਮ ਹਵਾਵਾਂ ਤਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਘਟਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਾਪਮਾਨ 15 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੋਣ 'ਤੇ ਵੀ ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਫਸਲ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Crop Protection Tips: ਪੱਕੀਆਂ ਕਣਕਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਰੱਖੋ ਇਨ੍ਹਾਂ 10 ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ
ਤਿਲ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ 90 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਟਾ-78, ਸ਼ੇਖਰ, ਪ੍ਰਗਤੀ, ਤਰੁਣ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਫਲੀਆਂ ਸਿੰਗਲ ਅਤੇ ਓਰੀਐਂਟਿਡ ਹਨ ਅਤੇ ਆਰਟੀ 351 ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਫਲੀਆਂ ਬਹੁ-ਫਲੀ ਵਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੱਕਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲਗਭਗ 90 ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਝਾੜ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ 2.0-2.50 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਬਿਘਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਥੀਰਮ ਤਿੰਨ ਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਕਾਰਬੈਂਡਾਜ਼ਿਮ ਇੱਕ ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਹੈ। ਬੀਜ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਬੀਜ ਦੀ ਦਰ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਪਰਖ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਜੇਕਰ ਕਿਸਾਨ ਚੰਗੀ ਫ਼ਸਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 250 ਕਿਲੋ ਜਿਪਸਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ 2.5 ਟਨ ਗੋਬਰ ਖਾਦ ਦੇ ਨਾਲ ਪੰਜ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਐਜ਼ੋਟੋਬੈਕਟਰ ਅਤੇ ਫਾਸਫੋਰਸ ਫਿਕਸਿੰਗ ਬੈਕਟੀਰੀਆ (PSB) ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਤਿਲ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 250 ਕਿਲੋ ਨਿੰਮ ਦੀ ਖਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਵੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Radish Varieties: ਮੂਲੀ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ 10 ਕਿਸਮਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮੋਟਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ, ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗੀ Double Income
ਕਟਾਈ
ਜਦੋਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਤਣੇ ਪੀਲੇ ਪੈਣ ਲੱਗਣ ਅਤੇ ਫਲੀਆਂ ਵੀ ਰੰਗ ਬਦਲਣ ਲੱਗਣ ਤਾਂ ਸਮਝੋ ਕਿ ਫ਼ਸਲ ਪੱਕ ਗਈ ਹੈ। ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਨਰਮ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਵੱਢ ਕੇ ਇਸ ਦੇ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਪੂਲੇ ਬਣਾ ਦਿਓ। ਪੂਲਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਕਾ ਕੇ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਝਾੜਨ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਤਿਲ ਨਿਕਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਬੰਜਰ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਸ਼ਤ ਸੰਭਵ
ਬੰਜਰ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਹਲਕੀ ਰੇਤਲੀ, ਦੁਮਟੀਆ ਮਿੱਟੀ ਢੁਕਵੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਿਲਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਨਦੀਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨੀ ਹੋਵੇ।
Summary in English: Profitable Crop: Good earning opportunity in 90 days, The farmers will get a bumper profit from the cultivation of this crop
