ਭਾਰਤ ਦੇ 10 ਸੂਬਿਆਂ ਦੀਆਂ 10 ਦੇਸੀ ਗਾਵਾਂ
Cow Breeds: ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇਸ਼ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸੀ ਗਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਰੀੜ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵੀ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਦੇ ਉਤਪਾਦ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਭਾਰਤੀ ਆਬਾਦੀ ਲਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਸਰੋਤ ਹਨ।
ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਦੇਸੀ ਗਾਂ ਦੇ A2 ਦੁੱਧ ਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਉਤਪਾਦ ਵਜੋਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤੱਕ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਗਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਾਲਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਗਾਵਾਂ ਪਾਲਣ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਸਬਸਿਡੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਦੇਸੀ ਨਸਲ ਦੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋਕਪ੍ਰਿਅਤਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਪਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਦੇਸੀ ਗਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਾਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਨਸਲਾਂ ਨੇ ਪੇਂਡੂ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹੀਵਾਲ ਗਾਂ, ਗਾਵਲਵ ਗਾਂ, ਗਿਰ ਗਾਂ, ਥਾਰਪਾਰਕਰ ਗਾਂ ਅਤੇ ਲਾਲ ਸਿੰਧੀ ਗਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਦੇ 10 ਸੂਬਿਆਂ ਦੀਆਂ 10 ਦੇਸੀ ਗਾਵਾਂ
1. ਗਿਰ (ਗੁਜਰਾਤ)
ਗਿਰ ਗਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਦੁਧਾਰੂ ਗਾਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗਾਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 50 ਤੋਂ 80 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਗਾਂ ਦੇ ਲੇਵੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਗਾਂ ਦਾ ਜੱਦੀ ਸਥਾਨ ਕਾਠੀਆਵਾੜ (ਗੁਜਰਾਤ) ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਗਿਰ ਦਾ ਜੰਗਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਗਿਰ ਗਾਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਗਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮੰਗ ਹੈ।
2. ਸਾਹੀਵਾਲ (ਪੰਜਾਬ)
ਸਾਹੀਵਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਇਹ ਗਾਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਗਾਵਾਂ ਸਾਲਾਨਾ 2000 ਤੋਂ 3000 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਦੁੱਧ ਵਪਾਰੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਗਾਂ ਮਾਂ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਲਗਭਗ 10 ਮਹੀਨੇ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
3. ਹਰਿਆਣਾ (ਹਰਿਆਣਾ)
ਇਸ ਨਸਲ ਦੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਚਿੱਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦੁੱਧ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵੀ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਸਲ ਦੇ ਬਲਦ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਹਰਿਆਣਵੀ ਨਸਲ ਦੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਲ ਰਾਊਂਡਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਦੁੱਧ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਖੁਆਓ 'ਮੱਖਣ ਘਾਹ'
4. ਅੰਮ੍ਰਿਤਮਹਲ (ਕਰਨਾਟਕ)
ਇਸ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੇ ਪਸ਼ੂ ਕਰਨਾਟਕ ਸੂਬੇ ਦੇ ਮੈਸੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਸਲ ਦਾ ਰੰਗ ਖਾਕੀ, ਸਿਰ ਅਤੇ ਗਰਦਨ ਕਾਲਾ, ਸਿਰ ਲੰਬਾ ਅਤੇ ਮੂੰਹ-ਨੱਕ ਘੱਟ ਚੌੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਸਲ ਦੇ ਬਲਦ ਦਰਮਿਆਨੇ ਕੱਦ ਅਤੇ ਚੁਸਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਗਾਵਾਂ ਘੱਟ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
5. ਬਚੌਰ (ਬਿਹਾਰ)
ਬਚੌਰ ਨਸਲ ਦੇ ਪਸ਼ੂ ਬਿਹਾਰ ਸੂਬੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੀਤਾਮੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਚੌਰ ਅਤੇ ਕੋਇਲਪੁਰ ਪਰਗਨਾ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਸਲ ਦੇ ਬਲਦ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਖਾਕੀ, ਮੱਥੇ ਚੌੜਾ, ਅੱਖਾਂ ਵੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਕੰਨ ਲਟਕੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
6. ਬਰਗੁਰ (ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ)
ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਬਰਗੁਰ ਨਾਮਕ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਰਗੁਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਜਾਤੀ ਦੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਦਾ ਸਿਰ ਲੰਬਾ, ਛੋਟੀ ਪੂਛ ਅਤੇ ਸਿਰ ਉਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਜਾਤੀ ਦੇ ਬਲਦ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਚਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗਾਵਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
7. ਖੇੜੀਗੜ੍ਹ (ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)
ਇਸ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੇ ਪਸ਼ੂ ਖੇੜੀਗੜ੍ਹ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਗਾਵਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਰੰਗ ਅਤੇ ਮੂੰਹ ਚਿੱਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿੰਗ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਸਲ ਦੇ ਬਲਦ ਚੁਸਤ-ਦਰੁਸਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚਰਦੇ ਹੋਏ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਸਲ ਦੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਘੱਟ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
8. ਖਿਲਾਰੀ (ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ)
ਇਸ ਨਸਲ ਦਾ ਜੱਦੀ ਸਥਾਨ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਹੈ। ਇਹ ਪੱਛਮੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਨਸਲ ਦੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਰੰਗ ਖਾਕੀ, ਵੱਡਾ ਸਿਰ, ਲੰਬੇ ਸਿੰਗ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਪੂਛ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖਿਲਾਰੀ ਨਸਲ ਦੇ ਬਲਦ ਬਹੁਤ ਤਾਕਤਵਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਸਲ ਦੇ ਨਰ ਦਾ ਔਸਤ ਭਾਰ 450 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਗਾਂ ਦਾ ਔਸਤ ਭਾਰ 360 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਦੁੱਧ ਦੀ ਚਰਬੀ ਲਗਭਗ 4.2 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
9. ਮਾਲਵੀ (ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)
ਮਾਲਵੀ ਨਸਲ ਦੇ ਬਲਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਹਲਕੇ ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਲਾਲ, ਖਾਕੀ ਅਤੇ ਗਰਦਨ ਕਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਸਲ ਦੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਘੱਟ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਨਸਲ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
10. ਅੰਗੋਲ (ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)
ਅੰਗੋਲ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਅੰਗੋਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਜਾਤੀ ਦੇ ਬਲਦ ਭਾਰੇ ਸਰੀਰ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਲੰਬਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਰਦਨ ਛੋਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਸੁੱਕਾ ਚਾਰਾ ਖਾ ਕੇ ਵੀ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦੱਸਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਇਸ ਨਸਲ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
Summary in English: 10 desi cows of 10 states of India, know the identity and characteristics
