ਡੇਅਰੀ ਪਸ਼ੂਆਂ 'ਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਅਤੇ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
Dairy Animals: ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਨੂੰ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਡੇਅਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਸਰਵੋਤਮ ਵਿਕਾਸ, ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੋਸ਼ਕ-ਪਦਾਰਥ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਅੱਜ ਅੱਸੀ ਡੇਅਰੀ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਅਤੇ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।
Importance of Vitamin E and Selenium: ਗਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੱਝਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੀਰਕ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖੇਤਰ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਉਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਲੋੜੀਂਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੀ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਾਲਾ ਚਾਰਾ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪੈਰੀਪਾਰਟਮ ਡੇਅਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੀ ਕਮੀ ਅਕਸਰ ਦੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਫੈਦ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਆਕਸੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਦੁੱਧ, ਘੱਟ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਤਾ ਕੰਮ, ਔਲ਼ ਦਾ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਣਾ ਅਤੇ ਥਨੇਲਾ ਬਿਮਾਰੀ ਆਦਿ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਐਂਟੀ-ਆਕਸੀਡੈਂਟਸ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਹਿਕਾਰੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਮਿਲਦੇ-ਜੁਲਦੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਹਿੱਸੇ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੋਵੇਂ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸੈੱਲਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਕਸੀਕਰਨ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਸੈੱਲ ਝਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਇੱਕ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਹੈ ਜੋ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਕਣਾਂ ਦੇ ਬਣਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਆਕਸਾਈਡਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਾਰਜਨ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾਪਣ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸੇਵਨ ਮਲ-ਤਿਆਗ ਸਮਰੱਥਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੀਅ ਮਤਲਾਉਣਾ, ਉਲਟੀ ਆਉਣਾ; ਨਹੁੰਆਂ ਦਾ ਵਿਗਾੜ, ਭੁਰਭੁਰਾਪਣ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦਾ ਝੜਨਾ; ਥਕਾਵਟ; ਚਿੜਚਿੜਾਪਣ; ਅਤੇ ਸਾਹ ਵਿੱਚੋਂ ਬਦਬੂਦਾਰ ਗੰਧ (ਜਿਸਦਾ ਵਰਣਨ ਅਕਸਰ "ਲਸਣ ਸਾਹ" ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਆਦਿ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇਪਣ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ।
ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਅਤੇ ਸੇਲੇਨੀਅਮ - ਡੇਅਰੀ ਗਾਵਾਂ ਵਾਸਤੇ ਮੁੱਖ ਸਿਹਤ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ
ਖਣਿਜ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਐਂਜ਼ਾਈਮ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿਟਾਮਿਨਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪਰਆਕਸਾਈਡ ਖਣਿਜਾਂ ਦੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਪੱਧਰ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਅਸੰਤੁਲਨ ਜਾਂ ਖਣਿਜਾਂ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਧਾਰੂਆਂ ਵਿੱਚ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਪ੍ਰਜਨਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ, ਨਸਾਂ, ਸੰਚਾਰ, ਪ੍ਰਜਣਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਤਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਇੱਕ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਹੈ ਜੋ ਅਨੁਕੂਲ ਪੋਸ਼ਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਟੋਕੋਫੇਰੋਲ, ਜੋ ਕਿ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅੰਸ਼ ਹੈ, ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੁਕਤ ਰੈਡੀਕਲ ਸਕੈਵੈਂਜਰ ਹੈ। ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲਜ਼ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਬਾਂਝਪਣ ਦਾ ਇੱਕ ਸਰੋਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੰਡਕੋਸ਼ਾਂ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂ, ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਅਤੇ ਭਰੂਣ ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲਜ਼ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਉੱਚ ਉਤਪਾਦਕ ਗਾਵਾਂ ਦੇ ਪੋਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟਸ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਤਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ | ਸੇਲੇਨਿਅਮ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਪਰਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੈਵਿਕ ਪਰਆਕਸਾਈਡਾਂ ਨੂੰ ਗਲੂਟੈਥੀਓਨ ਪੈਰੋਕਸੀਡੇਜ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੁਆਰਾ ਘੱਟ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਅੰਤਮ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ। ਸੇਲੇਨਿਅਮ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਉੱਚਿਤ ਪੱਧਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਅਤੇ ਸੇਲੇਨੀਅਮ - ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਮਾਸਟਾਈਟਸ ਰੱਖਿਅਕ
ਮਾਸਟਾਈਟਸ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡੇਅਰੀ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡੇਅਰੀ ਪਸ਼ੂ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਹਾਰਮੋਨਲ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਸੰਤੁਲਨ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ ਪੇਰਿਪਾਰਟੂਰੈਂਟ ਡੇਅਰੀ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਤਾ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਸਟਾਈਟਿਸ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਮਾਸਟਾਈਟਿਸ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ, ਡੇਅਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਬਾਹਰੀ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਨਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਡੇਅਰੀ ਗਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ/ਸੇਲੇਨਿਅਮ ਨਾਲ ਪੂਰਕ ਕਰਨਾ ਮਾਸਟਾਈਟਸ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਅਤੇ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦੋਵਾਂ ਨਾਲ ਪੂਰਕ ਗਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਲੀਨਿਕਲ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਘੱਟ ਦਰ ਅਤੇ ਮਿਆਦ ਦੇਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਸੇਲੇਨਿਅਮ ਪੂਰਕ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਤਾ ਅਧਿਨਿਯਮ ਨੂੰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਡੇਅਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਦੁੱਧ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਸੇਲੇਨਿਅਮ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਸੇਲੇਨਿਅਮ ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਤਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੇਵੇ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਦੁੱਧ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੈਮਰੀ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੋਮੇਟਿਕ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਇਹ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਖੂਨ ਦੇ ਨਿਊਟਰੋਫਿਲਜ਼ ਦੇ ਬੈਕਟੀਰੀਸਾਈਡਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸੇਲੇਨਿਅਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਫੀਡ ਦੀ ਖਪਤ, ਫੀਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸੇਲੇਨਿਅਮ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਦੁਧਾਰੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਚਾਰੇ ਦੀ ਖਪਤ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਕ ਹੈ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਤਣਾਅ ਦੌਰਾਨ, ਅਜਿਹੀ ਖੁਰਾਕ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੇਲੇਨਿਅਮ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਹੋਣ, ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ ਅਤੇ ਥਾਇਰਾਇਡ ਹਾਰਮੋਨ ਸਰਗਰਮੀ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਫੀਡ ਦੀ ਖਪਤ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੇਲੇਨਿਅਮ ਪੂਰਕ ਕੁੱਲ ਪਚਣਯੋਗ ਪੋਸ਼ਕ-ਪਦਾਰਥਾਂ (ਟੀ ਡੀ ਐਨ) ਦੀ ਖਪਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਧੇਰੇ ਟੀ.ਡੀ.ਐਨ ਦਾ ਸੇਵਨ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Artificial Intelligence: ਡੇਅਰੀ ਪਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਲਈ ਏ.ਆਈ. ਦੀ ਵਰਤੋਂ!
ਸੰਭਵ ਫਾਇਦੇ
• ਡੇਅਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੀ ਸੰਪੂਰਕਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਥਨੇਲਾ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵੇਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਅਤੇ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਹਨ ਜੋ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
• ਪੈਰੀਪਾਰਟਮ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਡੇਅਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਇੰਟਰ ਮੈਮਰੀ ਲਾਗਾਂ (ਆਈ ਐਮ ਆਈ) ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਜਾਂ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦੀ ਕਮੀ, ਆਈ ਐਮ ਆਈ ਦੀ ਵਧੀ ਹੋਈ ਘਟਨਾਵਾਂ, ਕਲੀਨਿਕੀ ਮਾਸਟਾਈਟਿਸ ਦੇ ਵਧੇ ਹੋਏ ਮਾਮਲਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਗਾਵਾਂ ਅਤੇ ਥੋਕ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਠੰਢਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਟੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਮੈਟਿਕ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਉੱਚ ਗਿਣਤੀ (ਐਸ ਸੀ ਸੀ) ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਸੋਮੈਟਿਕ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਡੇਅਰੀ ਝੁੰਡ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਾਈਟਸ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਸੂਚਕ ਹੈ।
• ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੇ ਸੰਪੂਰਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਡੇਅਰੀ ਗਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜੇਰ ਦਾ ਬਾਹਰ ਨਾ ਆਉਣਾ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਮੇਟਰੀਟਿਸ ਦੇ ਵਰਤਾਰੇ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇਖੀ ਗਈ ਹੈ।
• ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਨੂੰ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਦੇ ਸਧਾਰਣ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਸੇ ਲਈ ਇਹ ਪ੍ਰਜਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
• ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਅਤੇ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਨਿਊਟਰੋਫਿਲ ਪ੍ਰਕਾਰਜ ਰਾਹੀਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਤਾ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਕਮੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ
• ਸਫੈਦ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ
• ਥਨੇਲਾ ਬਿਮਾਰੀ
• ਔਲ਼ ਦਾ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਣਾ
• ਘੱਟ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਤਾ
ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦੇ ਸਰੋਤ
ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤਹ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਕਾਰਕ (ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਰੇਡੋਕਸ ਸਮਰੱਥਾ, ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਪੀਐਚ ਅਤੇ ਵਰਖਾ), ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦੇ ਸੋਖਣ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਪਦਾਰਥ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਤੇ ਉਗਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਚਾਰੇ ਇਹ 0.1 ਪੀਪੀਐਮ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ ਜਾਨਵਰ ਚਾਰੇ ਰਾਹੀਂ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦੀ ਲੋੜੀਂਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਵਾਧੂ ਪੂਰਕਤਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੇ ਸਰੋਤ
• ਜੁਗਾਲੀ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਾਸਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਅਤੇ ਭਰਪੂਰ ਸਰੋਤ ਚਰਾਗਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਹੈ।
• ਜਦੋਂ ਪੌਦੇ ਪੱਕਣ ਵੱਲ ਮੁੜਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਚਰਾਗਾਹਾਂ ਦੀ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਕੱਟੇ ਗਏ ਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
• ਚਾਰੇ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੁਆਰਾ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਮੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
• ਇਹ ਕਮੀ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ, ਨਮੀ ਅਤੇ ਪੌਲੀਅਨਸੈਚੁਰੇਟਿਡ ਫੈਟੀ ਐਸਿਡ ਦੇ ਉੱਚ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗਤੀਵਰਧਕ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਚਾਰਾ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਅਚਾਰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੇ ਮਾੜੇ ਸਰੋਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਅਚਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੁਆਰਾ ਆਕਸੀਕਰਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
ਖੁਰਾਕ
• ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਨਿਯਮ ਖੁਰਾਕ ਵਿਚ 0.8 ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਜਾਂ 500-1000 IU ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਨਵਰ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਤੱਕ ਦੀ ਸੰਪੂਰਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
• ਮੌਜੂਦਾ ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰਾਂ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਅਨੁਸਾਰ, ਡੇਅਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ, ਗਾਵਾਂ ਨੂੰ 0.1 ਪੀ ਪੀ ਐਮ ਤੱਕ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ
ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਡੇਅਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੀ ਉਚਿਤ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਇਮਿਊਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਸਹੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪੂਰਕ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਅਤੇ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪੈਰੀਪਾਰਟਮ ਮਿਆਦ ਦੌਰਾਨ, ਡੇਅਰੀ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਤਾ ਪ੍ਰਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਅਤੇ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ, ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਦੀ ਨਾਕਾਫੀ ਖਪਤ, ਭਰੂਣ ਝਿੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ, ਮੈਮਰੀ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲਾਗਾਂ, ਅਤੇ ਗਰਭਪਾਤ ਦੀਆਂ ਵਧੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਅਤੇ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦਾ ਸੇਵਨ ਜੋ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਪੂਰਕ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇਪਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਸੂਖਮ ਖਣਿਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਟਾਮਿਨ ਈ ਅਤੇ ਸੇਲੇਨੀਅਮ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੋੜਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋਣਾ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਜੈਵਿਕ-ਉਪਲਬਧ ਸੂਖਮ ਖਣਿਜਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ਿੰਕ, ਸੇਲੇਨਿਅਮ, ਤਾਂਬਾ, ਮੈਂਗਨੀਜ਼ ਨੂੰ ਖੁਆ ਕੇ ਆਮ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨਾ, ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ, ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਅਕਸ਼ਿਤਾ ਚੱਢਾ
ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਚਿਕਿਤਸਾ ਪਸਾਰ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ
ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਵੈਟਨਰੀ ਅਤੇ ਐਨੀਮਲ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ (ਪੰਜਾਬ)
Summary in English: Vitamin E and Selenium: Importance of Vitamin E and Selenium in Dairy Animals!
