ਆਓ ਕਰੀਏ ਕਟਹਲ ਦੀ ਖੇਤੀ
ਕਟਹਲ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਫਲ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਬਜ਼ੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਬਜ਼ੀ ਦੀ ਖਾਸੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਖਾਣ 'ਚ ਸਵਾਦਿਸ਼ਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਪਕੌੜੇ, ਕੋਫ਼ਤੇ ਅਤੇ ਆਚਾਰ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਟਹਲ ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗ, ਕੋਲਨ ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਬਵਾਸੀਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ ਇਸ ਦੀ ਮੰਗ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਕਟਹਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਬਹੁਤੀ ਮਿਹਨਤ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਵਾਧੂ ਪੈਸੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਸਾਡੇ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾ ਚੰਗੇ ਝਾੜ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਖੱਟ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਟਹਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।
ਕਟਹਲ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਫਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕਟਹਲ ਦੇ ਇੱਕ ਦਰੱਖਤ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹੋਣ ਵਿੱਚ 5 ਤੋਂ 6 ਸਾਲ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਸ ਦੇ ਬੂਟੇ ਵੱਡੇ ਰੁੱਖ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਫਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਟਹਲ ਨੂੰ ਕੱਚਾ ਅਤੇ ਪੱਕਿਆ ਦੋਵੇਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਭਦਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਟਹਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਨਾਲ ਚਮਕੇਗੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮਤ
● ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਮਿੱਟੀ
6 ਤੋਂ 7 pH ਵਾਲੀ ਰੇਤਲੀ ਦੋਮਟ ਮਿੱਟੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਾਲੀ ਅਤੇ ਚਿਕਣੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੇਤੀ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਪਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
● ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਮੌਸਮ
ਕਟਹਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਖੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਘੱਟ ਤਪਸ਼ ਵਾਲੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਬਰਸਾਤ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦੀ ਹਨ, ਪਰ ਅੱਤ ਦੀ ਠੰਢ ਵਿੱਚ ਪੌਦਿਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਟਹਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਖੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
● ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ
ਬਰਸਾਤੀ ਮੌਸਮ (ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ) ਨੂੰ ਕਟਹਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
● ਬੀਜ ਜਾਂ ਬੂਟੇ
ਬੀਜ ਤੋਂ ਉਗਾਇਆ ਗਿਆ ਕਟਹਲ ਦਾ ਰੁੱਖ 6 ਤੋਂ 7 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਤਪਾਦਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਗ੍ਰਾਫਟਿੰਗ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਪੌਦੇ 4 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਫਲ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਨਰਸਰੀ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਕੈਥਲ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਤੁਸੀਂ ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਕਟਹਲ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
● ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ
ਕਟਹਲ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਹੋ। ਫਿਰ ਇੱਕ ਤਖ਼ਤੀ ਲਗਾ ਕੇ ਖੇਤ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਣਾਉ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ 10 ਤੋਂ 12 ਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ 1 ਮੀਟਰ ਵਿਆਸ ਅਤੇ 1 ਮੀਟਰ ਡੂੰਘਾਈ ਵਾਲੇ ਟੋਏ ਬਣਾ ਲਓ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਟੋਇਆਂ ਵਿੱਚ 20 ਤੋਂ 25 ਕਿਲੋ ਗੋਬਰ ਦੀ ਖਾਦ, ਕੰਪੋਸਟ, 250 ਗ੍ਰਾਮ ਸਿੰਗਲ ਸੁਪਰ ਫਾਸਫੇਟ, 500 ਮਿਊਰੇਟ ਆਫ ਪੋਟਾਸ਼, 1 ਕਿਲੋ ਨਿੰਮ ਅਤੇ 10 ਗ੍ਰਾਮ ਥਾਈਮੇਟ ਮਿਲਾਓ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : 70 ਤੋਂ 80 ਦਿਨਾਂ `ਚ ਇਹ ਫ਼ਸਲ ਦੇਵੇਗੀ ਦੁੱਗਣੀ ਆਮਦਨ, ਕਤਾਰਾਂ `ਚ ਕਰੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ
● ਫਸਲ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ
ਕਟਹਲ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਲਈ, ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ 15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ ਨਾਲ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
● ਫਸਲ ਲਈ ਨਦੀਨ ਅਤੇ ਰੋਗ ਨਿਯੰਤਰਣ
ਕਟਹਲ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਨਦੀਨਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਂਦੇ ਰਹੋ। ਕਟਹਲ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਫਲ ਸੜਨ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਬੱਗ ਰੋਗ, ਗੁਲਾਬੀ ਦਾਗ, ਮੀਲੀ ਬੱਗ, ਸਟੈਮ ਬੋਰਰ ਰੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਫਲ ਸੜਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਡਾਇਥੇਨ ਐਮ-45 ਨੂੰ 2 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ 15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਕਫੇ 'ਤੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬੱਗ ਰੋਗ ਲਈ 0.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮੈਲਾਥੀਓਨ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ। ਪੌਦਿਆਂ 'ਤੇ ਕਾਪਰ ਆਕਸੀਕਲੋਰਾਈਡ ਜਾਂ ਨੀਲੇ ਕਾਪਰ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਗੁਲਾਬੀ ਧੱਬੇ ਲਈ ਕਰੋ ਅਤੇ ਮੀਲੀ ਬੈਗ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ 3 ਮਿ.ਲੀ. ਐਂਡੋਸਲਫਾਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਬੂਟੇ ਦੇ ਤਣੇ ਜਾਂ ਟਾਹਣੀ 'ਤੇ ਕੋਈ ਮੋਰੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਭਿੱਜੀਆਂ ਰੂੰ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿਓ ਅਤੇ ਮੋਰੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਢੱਕ ਦਿਓ।
● ਉਤਪਾਦਨ ਤੋਂ ਲਾਭ
ਕਟਹਲ ਦੇ ਦਰਖਤ ਨੂੰ ਟਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕਰਨ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹੀ ਫਲ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲਗਭਗ 12 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਚੰਗੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਫਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚ 150 ਪੌਦੇ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚ ਕਟਹਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਲਈ 40,000 ਦਾ ਖਰਚਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਬੂਟਾ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 500 ਤੋਂ 1000 ਕਿਲੋ ਤੱਕ ਝਾੜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਝਾੜ ਤੋਂ 3 ਤੋਂ 4 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕਮਾ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਫਲਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਧਣ ਨਾਲ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਵੀ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਟਹਲ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਉੱਚਾ ਅਤੇ ਛਾਂ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠ ਇਲਾਇਚੀ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਆਦਿ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਕੇ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਟਹਲ ਤੋਂ ਫਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਦੀ ਲੱਕੜ ਨੂੰ ਫਰਨੀਚਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
Summary in English: Jackfruit will brighten the fate of farmers, earning up to 4 lakh by investing 40 thousand
