ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਫਲ ਕਿਸਾਨ ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ
MFOI Award 2025: ਸਫਲ ਕਿਸਾਨ ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਅੱਜ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਗੋਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸਫਲ ਆਲੂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ। ਆਗਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਏਤਮਾਦਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਹਸਨਪੁਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਖੇਤੀ ਇੱਕ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ।
ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ, ਸਮਰਪਣ, ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਾਜ਼ਾਰ ਸੰਪਰਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਪਛਾਣ ਦਿਵਾਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਨੂੰ RFOI Award ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਕਿਸਾਨ ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ 300 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਉੱਨਤ ਆਲੂਆਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ₹30 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਆਮਦਨ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ FPOs ਦੇ ਟਰਨਓਵਰ ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਅੰਕੜਾ ₹80 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ MFOI ਅਵਾਰਡ 2025 ਵਿੱਚ RFOI ਅਵਾਰਡ 2025 ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਕਿਸਾਨ ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਨੂੰ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੋਜ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (ICAR) ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਮਿਲੀਅਨੇਅਰ ਫਾਰਮਰ ਆਫ ਇੰਡੀਆ (MFOI) ਪੁਰਸਕਾਰ 2025 ਵਿੱਚ ਸਾਬਕਾ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਗ੍ਰਹਿ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਅਜੈ ਮਿਸ਼ਰਾ ਟੈਨੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ, ਐਮ.ਸੀ. ਡੋਮਿਨਿਕ, ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਸ਼ਾਇਨੀ ਡੋਮਿਨਿਕ ਵੀ ਸਟੇਜ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਆਓ ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣੀਏ।
ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬਚਪਨ ਆਗਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਹਸਨਪੁਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ ਖੇਤੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਡੂੰਘਾ ਸਬੰਧ ਸੀ। ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਮੌਸਮ, ਮਿੱਟੀ, ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀਆਂ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਅਨੁਭਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਫ਼ਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ, ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝ ਗਏ। ਇਸ ਸਮਝ ਨਾਲ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਜੀਵਨ ਦਾ ਟੀਚਾ ਮੰਨਿਆ।
ਅੱਜ, ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਫਲ ਆਲੂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ 20 ਏਕੜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਮੁਹਿੰਮ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 300 ਏਕੜ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਇਸ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ 100 ਏਕੜ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ 200 ਏਕੜ ਠੇਕੇ 'ਤੇ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤੀ-ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਮ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ 140-150 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਲਗਾਤਾਰ 150-175 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ 225 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹੈ।
ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਸਹੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਵਿਕਰੀ ਨੇ ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 2020 ਵਿੱਚ, ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਥੋਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ₹45 ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਆਲੂ ਵੇਚੇ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਲੂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਤੋਂ ਆਲੂਆਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹੋਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਮਾਪਦੰਡ ਵੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਆਲੂ ਹੁਣ ਸਥਾਨਕ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਡਿਜੀਟਲ ਵੰਡ ਚੈਨਲਾਂ ਤੱਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਲੂ ਜ਼ੋਮੈਟੋ, ਜ਼ੈਪਟੋ, ਸਵਿਗੀ, ਰਿਲਾਇੰਸ ਰਿਟੇਲ ਅਤੇ ਬਿਗ ਬਾਸਕੇਟ ਨੂੰ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਪਲਾਈ ਲੜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫਸਲ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ, ਪੈਕੇਜਿੰਗ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਪਲਾਈ ਨੈੱਟਵਰਕ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਆਮਦਨ 30 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਨਿੱਜੀ ਸਫਲਤਾ 'ਤੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰੁਕੇ। 2021 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੰਡੌਲੀ ਕਿਸਾਨ ਉਤਪਾਦਕ ਸੰਗਠਨ (FPO) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 10 ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਵਿੱਚ ਹੁਣ 800 ਕਿਸਾਨ ਹਨ। FPO ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਬੀਜ, ਤਕਨੀਕੀ ਸਿਖਲਾਈ, ਖਾਦ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ, ਅਤੇ ਮਾਰਕੀਟ ਸੰਪਰਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਐਫਪੀਓ ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਸਮੂਹਿਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ₹80 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਅਤੇ ਸਮੂਹਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਲਾਗਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ।
ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਖੁਦ ਉੱਚ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਆਲੂ ਦੇ ਬੀਜ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਜੋ ਬੀਜ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਬਿਮਾਰੀ-ਰੋਧਕ, ਉੱਚ-ਉਪਜ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਹੜੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਕਿਹੜੀ ਮਿੱਟੀ ਲਈ ਢੁਕਵੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਹੜੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਕਦੋਂ ਲਗਾਉਣੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਕਿਹੜੇ ਸੰਭਾਲ ਉਪਾਅ ਕਦੋਂ ਲਾਗੂ ਕਰਨੇ ਹਨ। ਇਸ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਵਧਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਗਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ।
ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਤਾਂ ਹੀ ਸਫਲ ਹੋਣਗੇ ਜੇਕਰ ਉਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਕਰਨ। ਇਸ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਹੜੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਦੋਂ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕਰਨੀ ਹੈ, ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਉਪਜ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਨੇ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਅਤੇ ਆਮਦਨ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੰਗਠਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਲਈ ਸਹੀ ਕੀਮਤਾਂ ਮਿਲਣ।
ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਾਜ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਐਮਐਫਓਆਈ ਅਵਾਰਡ 2025 ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਵਜੋਂ ਆਰਐਫਓਆਈ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਗ਼ਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਮਨੋਹਰ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ 20 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਪਣੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਸੋਚ, ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ, ਜ਼ਮੀਨ ਨਾਲ ਜੁੜਾਅ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਸਮਝ ਦੁਆਰਾ ਇਸਨੂੰ 300 ਏਕੜ ਤੱਕ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਦੀ ਗਤੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਕਮਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਜ਼ਰੂਰੀ ਨੋਟ: ਅਜਿਹੀਆਂ ਹੋਰ ਸਫਲਤਾ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ, www.punjabi.krishijagran.com 'ਤੇ ਲੌਗ ਇਨ ਕਰੋ ਤੇ ਸਫਲਤਾ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਟੈਬ 'ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਸਫਲ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਤੇ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ [email protected] 'ਤੇ ਈਮੇਲ ਕਰੋ।
Summary in English: Successful farmer of UP Manohar Singh Chauhan gets RFOI Award 2025
