ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਕੀੜਿਆਂ, ਨਦੀਨਾਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਕਿੰਨੇ ਘਾਤਕ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਪੜ੍ਹੋ ਇਹ ਪੂਰਾ ਲੇਖ...
ਦਵਾਈ ਨਹੀਂ ਜ਼ਹਿਰ ਹਨ ਇਹ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ
Side Effects of Pesticides: ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਕੀੜਿਆਂ, ਨਦੀਨਾਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਸਾਇਣਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਬੇਸ਼ਕ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਤਾਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੂੰ ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਖੇਤ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਬਦਲਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਦੇ ਢੰਗ ਵੀ ਬਦਲ ਗਏ ਹਨ। ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾਉਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਕੀੜਿਆਂ, ਨਦੀਨਾਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਰਸਾਇਣਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਖੇਤ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਹੁਣ ਜੈਵਿਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਖਾਦਾਂ ਵੱਲ ਮੁੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਅੱਜ ਅੱਸੀ ਇਸ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਵਾਂਗੇ।
ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ:
● ਰਸਾਇਣਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨਾਲ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ, ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
● ਰਸਾਇਣਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
● ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੂਖਮ-ਜੀਵਾਣੂ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਨਰਮ ਅਤੇ ਉਪਜਾਊ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਖਤਰਨਾਕ ਰਸਾਇਣ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮਿੱਟੀ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
● ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਆਮ ਸਿੰਚਾਈ ਨਾਲੋਂ 3-4 ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
● ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਮੀਨ ਬੰਜਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸਾਨ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਰਸਾਇਣਾਂ ਵਾਲੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਸਾਲਾਂ-ਬੱਧੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕ ਸਮਰੱਥਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
● ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਨਵੇਂ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਅਤੇ ਪਤੰਗਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਕੋਪ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਵੀ ਬਹੁਤਾ ਅਸਰ ਦਿਖਾਉਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਨਹੀਂ ਹਨ।
● ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਕੈਡਮੀਅਮ, ਆਰਸੈਨਿਕ ਵਰਗੇ ਤੱਤ ਭੂਮੀਗਤ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
● ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਅਸੰਤੁਲਨ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
● ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਧਿਆਨ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਜਾਨ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
● ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵੀ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਧੱਫੜ ਅਤੇ ਛਾਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਘਾਤਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
● ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਜ਼ਹਿਰ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅਨਾਜ, ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਤਪਾਦ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਖਾਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਆਓ ਕਰੀਏ ਕਣਕ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਝਾੜ ਲਈ ਜੀਵਾਣੂੰ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਸੁਮੇਲ ‘ਚ ਵਰਤੋਂ, ਪੀਏਯੂ ਵੱਲੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਲਾਹ
ਕਿਹੜਾ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਹੈ ਸਭ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰੋ ਪਛਾਣੋ
● ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਖੇਤੀ ਕਰਨੀ ਵੀ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਇੰਨਾ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਕਿੰਨਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ, ਇਸਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਬੋਤਲ ਅਤੇ ਪੈਕੇਟ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਅਤੇ ਤਿਕੋਣੀ ਨਿਸ਼ਾਨ ਛਾਪੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
● ਜਿਵੇਂ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਜ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦੀ ਬੋਤਲ 'ਤੇ ਲਾਲ ਨਿਸ਼ਾਨ ਛਪਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਫਸਲਾਂ 'ਤੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
● ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਵਾਲੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦੂਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਾਲੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੈਕੇਟ 'ਤੇ ਲਿਖੇ ਢੰਗ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
● ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਲਾਲ, ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਖਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦਰਮਿਆਨੇ ਰਸਾਇਣਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
● ਹਰੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਵਾਲੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਖਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖੇਤੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
Summary in English: Save Soil From These Deadly Colored Pesticides, Which Pesticide Is The Most Dangerous, Here's How To Identify
