Green Moong Cultivation
ਮੂੰਗ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਾਲਾਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਖੇਤੀ(Moong Cultivation) ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੂੰਗੀ ਦਾ ਸੇਵਨ ਸਾਰੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੂਰੇ ਅਨਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਪਾਉਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਖਾਸੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਖੇਤੀ ਤਿੰਨੋਂ ਰੁੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵੱਧ ਪੈਦਾਵਾਰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਭੌਤਿਕ, ਜੈਵਿਕ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਗੁਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਹਮਲਾ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਉਤਪਾਦਕ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਫਲੀਆਂ ਅੰਡਾਕਾਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਦਾਲ ਵਿਚ ਫਾਈਬਰ ਅਤੇ ਆਇਰਨ ਦੀ ਕਾਫੀ ਮਾਤਰਾ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਫਾਈਬਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪਚਣ ਵਿਚ ਆਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਵੀ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ।
ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ (Suitable Climate And Temperature For The Cultivation Of Moong)
ਗਰਮ ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਮੌਸਮ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਤਾਪਮਾਨ 25 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੋਂ 35 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਪਾਣੀ ਭਰਨਾ ਅਤੇ ਬਦਲਾਅ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹਨ।
ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਮਿੱਟੀ Soil Suitable For Cultivation Of Moong)
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਢੁਕਵੀਆਂ ਹਨ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਦੋਮਟ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਰੇਤਲੀ ਦੋਮਟ ਮਿੱਟੀ। ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਚੰਗੀ ਨਿਕਾਸ ਸਮਰੱਥਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਕੇਵਲ ਇਸਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਖਾਰੀ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਜਮਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਵਾਢੀ (Moong Sowing Time And Tillage)
ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਬਿਜਾਈ 15 ਮਾਰਚ ਤੋਂ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਕੋਲ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਬਿਜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ(Preparation Of Suitable Land For Cultivation Of Moong)
ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ 1 ਤੋਂ 2 ਵਾਹੀ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਮੀਨ ਨਦੀਨ ਮੁਕਤ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੱਧਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਪਲੇਕਿੰਗ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੀ ਵੀ ਜਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ; ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਨਮੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ICAR-Indian Agricultural Research Institute ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਕਰੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ !
Summary in English: Sow moong dal in the summer! Learn how
