ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ
ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਾਈ-ਸਰ੍ਹੋਂ (Mustard) ਵਿਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੀੜੇ ਲਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਫ਼ਸਲ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਸਵਾਲ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਕੀ ਕਰਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫਸਲ 'ਤੇ ਕੀੜੇ ਨਾ ਲੱਗ ਜਾਣ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਰਾਈ-ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫਸਲ 'ਚ ਕੋਈ ਕੀੜਾ ਨਾ ਲੱਗੇ।
ਐਫੀਡ (Aphid) : ਇਹ ਕੀੜੇ ਰਸ ਚੂਸਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੌਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਪੌਦੇ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਫਸਲ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ, ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਫਸਲ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰੋ: ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਚੋ। ਜੇਕਰ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ।
ਪੇਂਟਡ ਬੱਗ (Painted Bug): ਇਹ ਉਗਣ ਦੇ ਪੜਾਅ ਅਤੇ ਪੱਕਣ ਦੇ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਫਸਲ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਸ ਚੂਸਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਫ਼ਸਲ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੱਕ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਦਾ ਹਮਲਾ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮੈਲਾਥੀਓਨ 400 ਮਿ.ਲੀ. ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ।
ਲੀ ਸੁੰਡੀ (Hairy Caterpillar) : ਨੌਜਵਾਨ ਲਾਰਵਾ ਪੱਤੇ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਕੀੜਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਲਾਥੀਓਨ 5% ਡਸਟ 15 ਕਿਲੋ ਜਾਂ ਡਾਈਕਲੋਰਵੋਸ 200 ਮਿ.ਲੀ. ਇਸ ਨੂੰ 100-125 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ।
ਝੁਲਸ ਰੋਗ (Blight) : ਇਸ ਕੀੜੇ ਦੇ ਲੱਛਣ ਤਣੇ, ਟਾਹਣੀਆਂ, ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਫਲੀਆਂ 'ਤੇ ਗੂੜ੍ਹੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਧੱਬੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗੰਭੀਰ ਸੰਕਰਮਣ ਵਿੱਚ, ਡੰਡੀ ਅਤੇ ਫਲੀਆਂ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਰੋਧਕ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ : ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਇੰਡੋਫਿਲ ਐਮ-45 ਜਾਂ ਕੈਪਟਨ 260 ਗ੍ਰਾਮ/100 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ। ਜੇ ਲੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ 15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਕਫ਼ੇ 'ਤੇ ਛਿੜਕਾਅ ਦੁਹਰਾਓ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਉੱਭਰ ਕੇ ਨਸ਼ਟ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ।
ਡਾਊਨੀ ਫ਼ਫ਼ੂੰਦੀ (Downy Mildew): ਇਹ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਹੇਠਲੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਵਿਕਾਸ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦੇ ਪੱਤੇ ਹਰੇ ਜਾਂ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ, ਫਸਲ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿਛਲੀ ਫਸਲ ਦੇ ਮਲਬੇ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿਓ। ਇੰਡੋਫਿਲ ਐਮ-45@400 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਨੂੰ 150 ਲਿਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ 15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ 'ਤੇ ਚਾਰ ਵਾਰ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ।
ਚਿੱਟੀ ਕੁੰਗੀ (White Rust) : ਇਸ ਦਾ ਲੱਛਣ ਪੱਤਿਆਂ, ਤਣਿਆਂ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ 'ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਧੱਫੜ ਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਸੋਜ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਸੰਕਰਮਣ ਕਾਰਨ ਫੁੱਲ ਨਿਰਜੀਵ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਜੇਕਰ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਸੰਕਰਮਣ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇ, ਤਾਂ ਮੈਟਾਲੈਕਸਿਲ 8% + ਮੈਨਕੋਜ਼ੇਬ 64% @2 ਗ੍ਰਾਮ/ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਰੇਅ ਜਾਂ ਕਾਪਰ ਆਕਸੀਕਲੋਰਾਈਡ 25 ਗ੍ਰਾਮ/ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ। ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ 10-15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਕਫੇ 'ਤੇ ਛਿੜਕਾਅ ਦੁਹਰਾਓ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਨਵੇਂ ਸਾਲ 'ਤੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਤੋਹਫਾ ਦੇਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ, ਇੰਨੀ ਵਧੇਗੀ ਤਨਖਾਹ
Summary in English: Mustard Plant Protection: Pests and their control in rye-mustard in December
